اليور استون فيلمساز شناخته شده سينماي جهان كه ميهمان ويژه جشنواره جهاني فيلم فجر است، روز گذشته نشست مطبوعاتي با خبرنگاران برگزار كرد و در اين نشست بدون هيچ گونه محافظه‌كاري سخنانی خيلي صريح و شفاف درباره سينماي ايران، ساخت فيلم اسكندر و نقد سياست‌هاي دولتمردان امريكايي بیان کرد اما نكته جالب اين نشست اين بود كه استون هيچ كدام از دو سينماگر ايراني را كه امسال در جشنواره كن حضور دارند، نمي‌شناخت، يعني جعفر پناهي و اصغر فرهادي را!
اما اين همه اظهارات استون درباره سينماي ايران نبود. اين فيلمساز مطرح سينماي جهان در ابتداي نشست با تعريف و تجميد زيادي از فيلم ايراني «سد معبر» ياد كرد و گفت كه اين فيلم را زماني كه در جشنواره پوسان كره داور بوده ديده و جايزه ويژه هم به آن داده است، استون همچنين بازي حامد بهداد را در آن فيلم ستود.
گرم‌ترين ميزباني از من در ايران شد
استون هم همانند اكثر ميهمانان خارجي كه به كشورمان مي‌آيند درباره تجربه حضورش در ايران گفت: همه واكنش‌هایي كه در اينجا با من شد گرم و دلچسب بود. ايرانيان گرم‌ترين ميزباني را از من انجام دادند و من فهميدم كه چگونه سينما و فيلم مي‌تواند در همه جهان اثر خودش را بگذارد.
كارگردان فيلم «جوخه» ايران را كشوري با تنوع فرهنگي زياد دانست كه تاريخي قديمي دارد كه زماني پادشاهاني چون كوروش و داريوش داشته است. استون گفت ايرانيان چندين بار از او براي آمدن به ايران دعوت كرده‌اند ولي با توجه به مشغله كاري كه داشته نتوانسته به ایران بياید. او به نقش پررنگ پسرش در سفر به ايران اشاره كرد و گفت:پسرم كه چند سال پيش به ايران آمد تعريف و تمجيد‌هاي زيادي از ايران كرد و من دوست داشتم حتماً يك روز به ايران بيايم و امروز خيلي خوشحالم كه اينجا هستم.
خبر مصاحبه من با احمدي‌نژاد كار رسانه‌هاي اسرائيل بود
در ادامه برنامه سؤالات خبرنگاران از استون شروع شد. اين فيلمساز در پاسخ به اين سؤال كه شما تا به حال فيلم‌هاي زيادي از چهره‌هاي سياسي مشهور جهان ساخته ايد آيا قصد نداريد از يك سياستمدار ايراني هم فيلم بسازيد، اينگونه جواب داد: من تا به امروز فيلم‌هاي زيادي درباره سياستمداران مشهور دنيا ساخته ام همانند فيدل كاسترو، نتانياهو، پوتين و عرفات و چاوز. در مورد اين افراد هم مستند ساخته ام نه فيلم داستاني چون فضاي امريكا و نيويورك هميشه شما را از واقعيت دور مي‌كند و من با ساختن مستند دوست دارم هميشه به سمت واقعيت بروم ولي بايد بگویم كه واقعاً قصدي براي ساختن فيلم درباره هيچ سياستمدار ايراني ندارم، البته شايد يك روز اين كار را انجام بدهم.
استون همچنين گفت:چند سال پيش رسانه‌هاي افراطي اسرائيلي خبري را منتشر كردند كه من قصد دارم با احمدي نژاد مصاحبه كنم و مستندي بسازم كه من همان موقع تكذيب كردم، اگر فرصتي داشته باشم و انرژي داشته باشم فيلمي درباره سياستمداري ايراني مي‌سازم.
روايت امريكا با ايران در مورد داعش متفاوت است
اين فيلمساز كه در كارنامه كاري‌اش فيلم‌هاي مهم و اثرگذاري در حوزه جنگ دارد در ادامه نشست با سؤال جالبي روبه‌رو شد و آن سؤال اين بود كه آيا قصد ندارد عليه داعش فيلمي بسازد يا اينكه در مورد شخصيت سردار سليماني؟ استون با خنده جواب داد كه اين سؤال خوبي است و من این ايده را دوست دارم ولي مي‌خواهم بگويم كه ساختن چنين فيلمي براي من راحت نيست. ما در جهاني زندگي مي‌كنيم كه بسیار سياسي است. داستان داعش براي همه جهان مهم است و همه مي‌خواهند بدانند عاقبت اين قصه به كجا مي‌رسد ولي اينجا بايد به صراحت بگويم كه خيلي از كشورها روايت شما از داعش را نمي‌پذيرند! روايتي كه امريكا، عربستان و اسرائيل از داعش دارند با ايران متفاوت است اما شما مي‌توانيد در ايران فيلم خودتان را بسازيد.
من پناهي را نمي‌شناسم
اما شايد نكته جالب اين نشست سؤالي بود كه دبروا يانگ خبرنگار معروف هاليوود ريپورتر و از طرفداران سينماي فرهادي از استون پرسيد. سؤال اين منتقد درباره عدم‌حضور پناهي در كن و اينكه مقامات ايران اجازه خروج به اين سينماگر را نمي‌دهند بود كه استون جواب داد: من پناهي را نمي‌شناسم، اما براي يك فيلمساز تنها بايد ساختن فيلم مهم باشد. براي عرضه فيلم شايد بايد در جايي حاضر باشي ولي مهم فيلم ساختن است اما من درباره مسائل سياسي پناهي خبر ندارم و نمي‌توانم اظهارنظر كنم. استون همچنين درباره مسئله مطرح شده درباره كسالت‌بار بودن فيلم‌هاي ايراني كه در بخش دارالفنون از قول او بيان شده بود، گفت: من به طور خاص نگفتم فيلم‌هاي ايراني و هندي و منظور من كلي بود. من از ديدن اين مطلب تعجب كردم و منظورم فيلم‌هاي جشنواره‌اي بود كه روند كلي آنان كند است. من در جمع دانشجويان حرف مي‌زدم كه به آنان مي‌گفتم بهتر است فيلم‌هايشان هيجان‌انگيز و داراي تنش و كنش باشد. شما بيلي وايلدر را مي‌شناسيد، او از من انتقاد كرد كه چرا 5/3 ساعت درباره نيكسون فيلم ساختي و معلوم است كه او فيلم كوتاه دوست داشت. من فيلم نيكسون را هنوز دوست دارم.
«الكساندر» فيلمی ضدايراني نيست
استون درباره فيلم الكساندر و رويكرد ضدايراني آن گفت: من الكساندر را يك فيلم ضد ايراني نمي‌بينم، اين يك فيلم تاريخي است اما بايد بگويم من هميشه نسخه‌اي از الكساندر كه تبليغ مي‌كنم آن است كه در سال 2014 منتشر شد و در آمازون در دسترس است و فروش خوبي داشته است. در نسخه اوليه با مديريت كمپاني وارنر به مشكل برخوردم كه مي‌گفتند بايد سه ساعت باشد و از من خواستند صحنه‌هاي خشن و جنسي آن را كات كنم. در كار با وارنر اشتباه كردم و نوشتم و خواهم نوشت. در ايران سوءتفاهم شده است كه در رويارويي داريوش سوم و اسكندر سه نبرد رخ مي‌دهد. داريوش در سومين نبرد دچار يك حمله عصبي مي‌شود و ميدان نبرد را ترك مي‌كند كه باعث گسيختن لشكر ايران و پيروزي اسكندر مي‌شود اما در فيلم اسكندر به داريوش احترام مي‌گذارد و ردايش را به او مي‌دهد. به ياد داشته باشيد داريوش بر اثر خيانت لشكريان شكست خورد. آزادي بيان و عقيده وجود دارد. در فيلم اسكندر از چيزي شبيه سازمان ملل مي‌گويد. در فيلم نشاني از غارت و چپاول كشور ايران وجود ندارد و مي‌خواسته خاص باشد و رفتار خاصي داشته باشد، البته مي‌دانم فيلم در زمان بدي اكران شد و آن هم حمله امريكا به عراق بود.
تلنباري از فجايع را به جا گذاشته و اسمش را صلح مي‌گذاريم
استون در پاسخ به خبرنگار الميادين درباره رويدادهاي يمن، فلسطين و سوريه با لحني مملو از هيجان و خشم گفت: مستند مديوم خوبي براي پوشش اين مبحث است و نمي‌دانم به علت بزرگي موضوع چگونه درام بسازم. من در دبليو به رشد بوش از زمان حضورش در دانشگاه ييل پرداختم، این فيلم صحنه مهمي دارد كه در شوراي امنيت ملي امريكا و با حضور تمام اعضاي كابينه درباره اهداف امريكا حرف مي‌زنند. ديك چني با اشاره به نقشه بزرگ روي ديوار و اشاره به خاورميانه به اوراسيا و ايران و تهران اشاره مي‌كند و مي‌گويد، مردان واقعي به بغداد مي‌روند و درباره استراتژي خروج مي‌گويد، استراتژي خروجي وجود ندارد و ما خارج نمي‌شويم. واكنش در امريكا به فيلم من بي‌تفاوتي بود. يك فيلمساز تنها يك بار مي‌تواند روي يك موضوع كار كند. با انتخاب بوش، سياست تغيير در هفت كشور بود كه شامل عراق و ليبي بود و ختم آن ايران است. اين سياست كه در سال 2008 آغاز شد، دنبال مي‌شود. ما عراق را نابود و كاري كرديم تروريست‌ها پراكنده شوند. همه بي‌تفاوت هستند و مي‌گويند خاورميانه را تخريب مي‌كنيم. داعش يك تراژدي است و تاريخ را بايد با دقت خواند و عبرت گرفت. فرقي نمي‌كند رئيس‌جمهور بوش باشد يا اوباما. مگر سازمان ملل دستور حمله به عراق را داد؟ انواع معاهدات را امريكا نقض مي‌كند و نشان داده است قوانين بين‌المللي قابل نقض است. ما تلنباري از فجايع را به جا گذاشته و اسمش را صلح مي‌گذاريم.
استون فرهادي را هم نمي‌شناسد!
كارگردان فيلم قاتلان بالفطره درباره تأثير جوايزي چون اسكار و گلدن گلوب و ارزش سياسي آن در اهدايشان به ايرانيان گفت: نمي‌توانم با دانش و تجربه جمع‌آوري آرا در اسكار سخن بگويم. برخي از اين فيلم‌ها سياسي نيستند. وقتي خبرنگاری به استون گفت كه سينماگر ايراني اصغر فرهادي هم جايزه اسكار را برده است، او با تعجب از امير اسفندياري(مدير امور بين‌الملل فارابي) كه در كنارش نشسته بود پرسيد فرهادي كيست!
در امريكا نمي‌شود انتقاد كرد
اين كارگردان امريكايي درباره آزادي بيان هنري در ايران گفت: همين انتقادها را به امريكا نمي‌شود گفت و همين بدبختي بر سر دبليو آمد كه در گيشه فروشی متوسط داشت. در اسنودن چه كسي علاقه نشان داد. من يك پني هم از امريكا نگرفتم. با اينكه ايده و فيلمنامه خوبي داشت و امريكايي بود ولي نتوانستم از امريكا بودجه بگيرم. من در اسنودن از فرانسه و آلمان پول گرفتم. دردناك است كه در آلمان و فرانسه 65درصد قائل به آزادي بيان هستند اما در امريكا 35درصد فكر مي‌كردند اسنودن به كشور خيانت كرده است. امنيت ملي براي همه مهم است. ايران و روسيه هم مستثني نيستند و براي پاسداشت آن تلاش مي‌كنند. در سينماي ايران هم اعتراض وجود دارد. در «سد معبر» خشم را مي‌بيني. در روسيه هم فيلم اعتراضي وجود دارد. با ظرافت مي‌شود نظام سانسور و اقتصادي را رد كرد. فيلم من بايد در كن اكران مي‌شد ولي پخش‌كننده گفت فيلم امريكايي است و بايد در امريكا اكران شود. در آنجا فروش متوسطي داشت ولي در اروپا با فروش خوبي مواجه شد.
وقتي ماكرون را دوشادوش ترامپ ديدم شوكه شدم
وي خطاب به خبرنگار فرانسوي و با بيان آنكه مادرش فرانسوي است، گفت: من اظهار نظري براي فرانسه دارم، وقتي در تلويزيون ايران ماكرون را دوشادوش ترامپ ديدم، مرا شوكه كرد. مرا ياد شيراك انداخت كه به بوش درباره جنگ «نه» گفت. ماكرون مرد جواني است كه قدرت يافتن را همانند ساركوزي در كنار امريكا بودن مي‌داند. اين برگشتن به راه قديمي است كه همانند امپرياليست‌ها برخورد كنيم. براي من عجيب است.
وي درباره سينماي ايران و جذابيت روايت آن براي امريكايي‌ها گفت: در اين 100 سال مردم امريكا هنوز فيلم زيرنويس‌دار نمي‌بينند. چه انتظاري داريد كه فيلم ايراني و چيني ديده شود. امريكا كشور بزرگي است ولي از خود متشكر است و به فيلم‌هاي خود مي‌نازد. استون ادامه داد: اميدوارم تأملات تجاري افزايش يابد. نتفليكس پول مي‌سازند، شايد به دنبال بهره‌كشي هم باشند. نمي‌دانم وارد فرهنگي بشود يا نه. هر از گاهي سريال يا فيلمي از انگلستان پخش مي‌شود يا اينكه از امريكاي شمالي محبوب مي‌شود و اين محدود به همين است. استون درباره مناقشات خاورميانه در مقام يك فيلمساز گفت: به نظر من عربستان يكي از بزرگ‌ترين برهم‌زنندگان منطقه است و مي‌بينيد چقدر خلاقانه منطقه را تخريب مي‌كند.
وي كه پيشتر بوش را به جان وين تشبيه كرده بود، ترامپ را به بليز د باد تشبيه كرد كه يك شخصيت شيطاني در اساطير بابل است. اين كارگردان درباره جنبه‌هاي دراماتيك جنگ ايران و عراق گفت: سوژه جذابي است و من به لحاظ سني و مالي در محدوديت هستم و برنامه‌اي ندارم. مشكل اصلي در معرفی جنگ ایران و عراق غافل ماندن از نقش امريكا در جنگ است با اينكه تسليحات شيميايي از طريق آلمان ارسال شد ولي پشت همه امريكا بود. جنگ ايران و عراق نمونه‌اي از جنگ نيابتي بود. استون در پايان نشست، سياست‌زدگي جشنواره‌هاي فيلم در امريكا را تأييد كرد.
