جوان آنلاین: امنیت در گفتمان سلبی بر نبود خطر و تهدیدات استوار است؛ ولی امنیت در گفتمان ایجابی به تامین و تضمین آسایش و آسودگی نظر دارد؛ اینها تعاریف دوجانبه امنیت هستند یا بهتر است بگوییم راههایی هستند برای رسیدن به آسودگی. آسودگی از چه؟ از خانواده، از غذا، از شغل، از جان و از x. انسان نیاز دارد به این همه آسودگی تا بتواند رشد کند و اصلا رشدش در همین تامین امنیتهاست. ارزشش در همین تامینها و رفع نیازها نهفته و هرکسی که این امنیتها را برقرار کند، مورد تشویق و تحسین است. ما در این مطلب بازه امنیت و نیازها را کلیتر مینویسیم تا در زمینی کوچکتر به تبیین آن بپردازیم. امنیت اقتصادی و امنیت نظامی که خود شامل موارد امنیتی ریزتری میشوند، دو قطبی هستند که مباحث میان آنها گسترده خواهد شد.
انتخابات لبنان
انتخابات لبنان با پیچیدگیهای خاص خود چیز زیادی را به صورت خیلی واضح مشخص نمیکند، بهخصوص آنکه قوانین خاص و گروههای متعددی را دربر میگیرد؛ گروههایی که شاید تعصب مذهبیشان گاهی فروکش کند، اما تعصبات پررنگ سیاسیشان خیر. همین تفاوتها فهم نتایج را مشکل میکند و بهخاطر تفاوت سیستم قابلیت مقایسه شدن آن را کاهش میدهد. صحبت از آمارها زیاد است، اما آنچه که از انتخابات عیان شد، برتری مقاومت است. حزبا... همان 12 کرسی دوره قبل را کسب کرد و جنبش امل همپیمان شیعی آن هم تعداد کرسیهایش از 13 به 16 عدد رسید، اما نکته مهم دیگر در این میان نفوذ و وفاق گستردهای است که حزبا... توانسته ایجاد کند؛ وفاقی که به ائتلاف با سعد حریری در دولت قبل و حتی دفاع هوشمندانه از او در زمان به زندان انداخته شدن سعد توسط پدران سعودیاش ختم شد. این انتخابات نشان داد که این وفاق تنها گروههای سیاسی نیست و مردم هم به این گفتمان ارادت دارند؛ گفتمانی که تاریخش نشاندهنده توجه توامان به امنیت اقتصادی و سیاسی بوده است و اصلا ابتدایش اقتصادی بوده؛ زمانی که امام موسی صدر شروع به فعالیت برای کاهش فقر در میان شیعیان کردند و حتی به سلاحبهدستانِ گروه هم بیلی دادند تا با آن هم آبادی بسازند و هم از آن دفاع کنند. مردم خیالشان در کنار حزبا... راحت است و امنیتشان لنگ نمیزند. به گفته دکتر خلیل حمدان، عضو هیاترئیسه جنبش امل لبنان، امام موسی صدر پس از حضور در لبنان دو برنامه مهم را در دستور کار خود قرار داد؛ رفع محرومیت از لبنان و مقابله با تجاوزهای اسرائیل.
انتخابات عراق
در مبارزه با داعش گروهی که نقش اصلی و محوری را داشت، حشدالشعبی بود. هیچ کشور دیگری برای مقابله با داعش، نیروی زمینی به عراق نفرستاد و ارتش و نیروهای مسلح عراق هم که متولی مبارزه بودند، تقریبا در ساعات اولیه حمله گروه داعش از هم پاشیدند. گرچه در اخبار اسمشان آورده میشد، ولی اصل قضیه آن بود که حشدالشعبی جنگید و پیروز شد، اما در انتخاباتی که مشارکتش از 60 درصد دوره قبل به 40 درصد سقوط کرده بود، رای دوم را آورد و بسیاری از آرای حشدالشعبی به پای صندوقهای رای نیامدند زیرا امنیت نظامیشان تامین شده بود، ولی امیدی به امنیت اقتصادی نداشتند. امنیتی که به خاطر چیزی همتراز داعش به خطر افتاده است؛ فقر. اما در همین دوره که لقب کممشارکتترین انتخابات دموکراتیک عراق را یدک میکشد، صدریها با تمامی قوا آمدند و برای اقتصاد رای دادند. آرای فتح جنگنده و صدری که با داعش نجنگید زیاد نیست، به هم نزدیک است و این خود شاید نشانه بدی نباشد که ما آن را به این فال بگیریم که امنیت اقتصادی به اندازه امنیت نظامی اهمیت دارد. شعارهای پوپولیستی صدر در حمایت از محرومان، برنامه برای مقابله با فساد و ایجاد یک دولت تکنوکرات که فنسالاری محور آن است نه منافع سیاسی، باعث شد جریان صدر محبوبیتی را به دست آورد که اندکی از جریان پیروز نزاع نظامی بالاتر است.
پس و پیش انتخابات ترکیه
در صحبت از ترکیه بهتر است بسیاری از اسامی افراد و گروهها را نادیده گرفته و فقط نام اردوغان را ببریم؛ کسی که از سال 2003 تا 2014 به مدت 11 سال نخستوزیر ترکیه بود و از سال 2014 هم در سمت ریاستجمهوری ترکیه به فعالیت میپردازد، کسی که صدای اعتراضات علیه مدت زمامداریاش زیاد است، ولی کمجان و بیتاثیر است و تمامی صداها در پس شیپوری که اقتصاد ترکیه در جهان به صدا درآورده خفهاند. اردوغان زمانی قدرت را به دست گرفت که ترکیه در میان رکود اقتصادی و بیثباتی سیاسی غوطهور بود، اما الان ترکیه در زمره اقتصادهای پیشرو جهان با دموکراسی قابلدفاعی قرار دارد. وی با بهرهگیری از نبوغ خود و اطرافیانش و کنار گذاشتن برخی ذهنیات نامعمول درباره طرد کامل نظریههای اقتصادی، توانست پیدرپی رشدهای بالای اقتصادی را بر بدنه اقتصاد فلاکتبار ترکیه تحمیل کند و آن را از اقتصادی که حتی در تامین ارز مشکل داشت، به جایی برساند که صادرات و درآمدش از دولتهای نفت و گازدار دور و نزدیکش بیشتر شود. ترکیه اردوغانی قرار است تا چندی دیگر شاهد انتخابات زودهنگامی باشد که دلیل آن معلوم شدن ساختار ترکیه در بحرانهای منطقه و توطئههای گوناگون عنوان شده است. اردوغان و احزاب طرفدارش خیالشان تا حدی راحت است. اینکه اردوغان مخالف دارد درست، اما آیا مخالف او اردوغان دارد؟
نتیجهگیری
تانک برای چرخش خود از راهی ساده استفاده میکند، در حالی که شنی یک طرف تانک حرکتی ندارد، شنی طرف دیگر حرکت کرده و باعث چرخش آن میشود، اما برای به پیش راندن این وسیله سنگینوزن حرکت هردو شنی به صورت همزمان لازم است، وگرنه جلو راندنی در کار نیست و همهاش میشود دور سر چرخیدن. همزمان که رزمندگانی در جبهههای جنگ امنیت نظامی را تامین میکنند، نیاز است رزمندگانی هم به فکر معیشتی باشند که اگر معیشت در جامعهای از دست برود، جامعه همه چیزش را از دست میدهد، حتی فکرش را و از درک این نکته عاجز میشود که اروپا و آمریکا و دیگران با تلاش و کوشش و درس خواندن و آزمایش و ریسک طی سالیان متمادی به پیشرفت رسیدهاند، نه با برداشتن پوشش سر زنان.