وضعیت جنگل‌های ایران آنقدر خراب است که وقتی می‌خواهیم به هر گزارشی مراجعه کنیم به واژه «آمار تکان دهنده» می‌رسیم. حالا همه به خوبی می‌دانند که ایران در کمربند خشک جهان واقع است. سهم ما از آب نسبت به جمعیت‌مان کمتر است. بارش‌ها در نقاط مختلف کشور نسبت به استاندارد جهانی پایین است. هوا هر سال گرم‌تر می‌شود. نیاز به چوب و کاغذ بیشتر شده و کلی حرف دیگر که همه‌اش هم درست است، اما هیچکدام‌شان دلیل نمی‌شود که همین پوشش گیاهی و جنگلی محدودی را هم که داریم از بین ببریم. یعنی هیچ جای دنیا هیچ کشور پیشرفته‌ای برای تولید کاغذ، درختان جنگل‌های طبیعی‌اش با صد‌ها سال عمر را قطع نمی‌کند و به جایش از قطع درخت‌های دست‌نشان استفاده می‌کند یا هیچ جای دنیا با چنین سرعت بالایی اقدام به از بین بردن جنگل‌ها و تبدیل آن‌ها به مزارع کشاورزی و چراگاه و شهرک‌های مسکونی نمی‌کنند. با این حال جنگل‌های شمال ایران با سرعت بی‌سابقه‌ای در حال محو شدن هستند و در ۴۰ سال گذشته نزدیک به ۲۲درصد مساحت آن از بین رفته است. با این تفاسیر طی چند سال اخیر و با اجرای طرح کاداستر در جنگل‌های کشور احساس شد که عزمی برای محافظت از این منابع و ثروت‌های الهی جزم شده است. طرحی که اگر در پیچ و خم بازی‌های اداری و کمبود اعتبارات گیر نکند، نتایج مثبت خوبی به همراه خواهد داشت. به طوری که تا پایان امسال کاداستر کل ۱۴ میلیون هکتار جنگل‌های کشور به انجام خواهد رسید.
کاداستر در لغت به معنای حدنگاری است و بر اساس آن از جنگل‌ها نقشه‌برداری ثبتی صورت می‌گیرد. یعنی نقشه‌برداریی که ارزش حقوقی داشته باشد و بتوان بر اساس مرز‌های آن سند مالکیت صادر کرد. در همین راستا چند روز پیش بود که معاون حفاظت و امور اراضی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با اظهار امیدواری از اینکه تا پایان امسال بتوانیم کاداستر کل ۱۴ میلیون هکتار جنگل‌های کشور را انجام دهیم، گفت: «حدود ۶۰ هزار پرونده در حوزه تعیین تکلیف اراضی اختلافی و رفع تداخلات وجود دارد.» مسعود منصور با اشاره به اینکه طرح «تداوم تا ۱۴۰۰» برای جهت‌دهی به فعالیت واحد‌های استانی و دادن انگیزه‌ای مضاعف برای کار بیشتر تدوین شده است، ادامه داد: «محور‌های اصلی این طرح عبارتند از: تعیین تکلیف اراضی اختلافی و رفع تداخلات، دستیابی به اهداف تعیین شده در برنامه ششم، احیا و بازسازی اراضی خسارت دیده از فعالیت‌های معدنی و عمرانی، وصول حقوق دولتی و توسعه طرح‌های مدیریت منابع طبیعی و در نهایت مشارکت مردم در حفاظت از منابع طبیعی.»
وی با اشاره به دیدار مقام معظم رهبری با فعالان حوزه محیط‌زیست و منابع طبیعی در سال ۹۳ گفت: «پس از این دیدار قرار شد که در معاونت حفاظت و امور اراضی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در جهت تحقق فرمایشات مقام رهبری و حفاظت بهتر از عرصه‌های منابع طبیعی اقدامات ویژه‌ای انجام شود بنابر این تمرکز خود را بر شناسایی عواملی گذاشتیم که سبب حفاظت بهتر و بیشتر از منابع طبیعی می‌شود.»
تداوم تا ۱۴۰۰
بعد از اینکه قرار شد کاداستر جنگل‌های کشور آغاز شود، احساس می‌شد این طرح خیلی زود به نتیجه برسد. اما گرفتاری‌های کار آنقدر زیاد بود که نتوان برای آن افقی روشن ترسیم کرد. سپس کاداستر «تداوم تا ۱۴۰۰» کلید خورد. معاون حفاظت و امور اراضی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در همین رابطه و با اشاره به پنج محور اصلی طرح «تداوم تا ۱۴۰۰» گفت: «سعی کرده‌ایم که هر سال در این محور‌ها کار مضاعفی نسبت به آنچه که تکالیف بودجه برایمان تعیین می‌کند، انجام دهیم. از این رو در سال ۹۴ طرح «یک بزرگ‌تر از چهار» را مطرح کردیم و در این راستا اقداماتی برای کاهش یا حذف عوامل تخریب انجام دادیم. برای مثال با تهیه کاداستر «تهیه و اجرای کاداستر یکی از اصل‌های حفاظت از اراضی و تثبیت مالکیت است و می‌تواند موقعیت اراضی دولت، اشخاص و املاک را مشخص کند» و ثبت آن بخشی از اراضی اختلافی را تعیین تکلیف کردیم و بخشی از حفاظت عرصه‌ها را در قالب حفاظت مشارکتی به مردم واگذار کردیم. تأمین سوخت مناسب برای خانوار‌های جنگل‌نشین نیز بخشی دیگری از اقدامات معاونت در راستای این طرح بود.»
منصور ادامه داد: «سال گذشته از ۱۳۵ میلیون هکتار عرصه‌های منابع طبیعی، ۲۰ میلیون هکتار از عرصه‌هایی که قابلیت واگذاری داشته‌اند را به صورت حفاظت مشارکتی در اختیار مردم از جمله بهره‌برداران محلی قرار دادیم که این کار در کاهش تخریب بیش از ۷۰ درصد مؤثر بود. امیدواریم امسال نیز بتوانیم این میزان را به مرز ۳۰ میلیون هکتار برسانیم.» وی با بیان اینکه در سال ۹۵ «طرح ۷» مطرح شد، تصریح کرد: «این طرح نیز هفت محور اساسی در منابع طبیعی را دنبال می‌کرد. سال گذشته نیز طرح «حامی» اجرا و امسال نیز طرح «تداوم تا ۱۴۰۰» تدوین شد.»
دریافت خسارت از فعالیت‌های عمرانی
در برنامه ششم توسعه کاداستر اراضی و ارتقای ضریب حفاظت عرصه‌های ملی هدف‌گذاری شده است. در طرح تداوم تا ۱۴۰۰ نیز کاداستر اراضی کشور با اولویت جنگل‌ها به اتمام خواهد رسید و با توجه به صحبت‌های مسئولان حفاظت و امور اراضی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری امید می‌رود تا پایان امسال بتوان کاداستر کل ۱۴ میلیون هکتار جنگل‌های کشور به نتیجه برسد. در این طرح احیا و بازسازی اراضی خسارت دیده از فعالیت‌های عمرانی و مدنی در اولویت قرار دارند. یعنی برخی از عرصه‌های منابع طبیعی کشور که بر اثر اجرای طرح‌های عمرانی خسارت می‌بینند بسیار مهم است که به گونه‌ای عمل شود که کم‌ترین خسارت به منبع طبیعی وارد شود و چنانچه خسارتی وارد شد در جهت احیا و عمران آن اقدام کنیم.
در همین راستا معاون حفاظت و امور اراضی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با اشاره به تعامل خوب این معاونت با فعالان حوزه معدن گفته: «سال گذشته برای اولین بار بیش از ۵۲ هزار هکتار از عرصه‌هایی که فعالیت معدنی در آن انجام می‌شد در عملیات احیا و بازسازی قرار گرفت. در حال حاضر شرایط به گونه‌ای است که باید پس از اتمام فعالیت معدنی، امکان احیا و بازسازی منظر طبیعی فراهم گردد تا آن منظر به تدریج از وضعیت نامناسب خارج شود و به وضعیت قابل قبولی برسد.»
منصور با تأکید بر اینکه عرصه‌های منابع طبیعی باید طرح داشته باشند، ادامه داد: «این به این معنا است که همه پارامتر‌های فنی، اکولوژیک و اقلیمی در عرصه‌های منابع طبیعی لحاظ شود. همچنین وقتی طرحی در عرصه‌های منابع طبیعی اجرا می‌شود باید کارکرد اقتصادی داشته باشد تا مردم به‌ویژه جوامع محلی انگیزه پیدا و طرح‌های منابع طبیعی را اجرا کنند. در این صورت هم بار حفاظت فیزیکی کمتر می‌شود و هم خود مردم در عملیات بهره‌برداری و احیا کمک کنند و هزینه این کار کاهش یابد.»
