کارآموزی یا کارورزی دورهای حدوداً ۴۰ روزه است که مختص دانشجویانی است که رشتههایی با واحدهای عملی زیاد دارند. این دانشجویان با قرار گرفتن در محیط کار تحت همین عنوان به کسب تجربه و محک زدن خودشان نسبت به آنچه آموختند میپردازند.
دانشجو مطابق با رشته تحصیلیاش با معرفینامه از طرف دانشکده مشغول به کار شده و گزارش کار را به صورت جزوه بعد از اتمام کار، به استاد کارآموزی در دانشکده میدهد. اگر دانشجو مقید و به رشته خودش علاقه داشته باشد، بهترین موقعیت برای آماده شدن برای ورود به بازار کار میتواند باشد.
به این صورت که با قرار گرفتن در فضای کاری تخصصی و بدون مسئولیت زیاد، با کار آشنا میشود. از تجربه متخصصان رشته خودش استفاده میکند. از همه مهمتر امکان جذب بازار شدن در این مرحله بالا میرود.
اما دولت به جای کمک به همگرایی صنعت و دانشگاه و تقویت دوره کارورزی؛ در تابستان ۹۶ طرحی جنجالی با عنوان «کارورزی فارغالتحصیلان دانشگاهی» را اجرایی کرد. طرحی که امروز خبری از نتایج مفیدش نیست.
عدم استقبال دانشگاهیان
به گفته علاءالدین ازوجی، مدیرکل توسعه اشتغال وزارت کار «جامعه هدف طرح کارورزی ویژه اشتغال فارغالتحصیلان، دانشآموختگان دانشگاهی گروه سنی ۲۳ ساله تا ۳۲ ساله (با احتساب دو سال خدمت سربازی) در همه رشتههای دانشگاهی برحسب نیاز بنگاههای اقتصادی خصوصی و تعاونی است.»
هر چند این طرح در برنامه ششم توسعه پیشبینی شده و در سال ۹۵ هم به طور آزمایشی در هشت استان کشور انجام شده بود، اما یکی از وعدههای انتخاباتی هم بود. سامانه طرح کارورزی ویژه اشتغال فارغالتحصیلان یا کاج، بلافاصله پس از انتخابات ریاست جمهوری برای ثبتنام متقاضیان فعال شد. سال گذشته حدود ۳۹۰ هزار نفر در این سامانه ثبت نام کردهاند که تنها ۶۸ هزار و ۶۰۰ نفر تحصیلاتی از فوق دیپلم تا دکترا داشتند و مشمول این طرح میشدند.
این طرح در حالی اجرایی شد که در کنار کلیت آن که خوب هم به نظر میرسد و قرار است فرصتی برای اشتغال فارغالتحصیلان بیکار فراهم کند، مشکلاتی نیز دارد که مسئولان نسبت به آنها پاسخی نداده و تنها تلاش کردند از اجرایی شدن این طرح استفاده تبلیغاتی کنند.
نخستین مسئلهای که در این طرح مورد توجه قرار گرفت میزان حقوقی است که کارورزان در ازای کار تمام وقت و پر کردن یک جایگاه شغلی، دستمزدی حدود یک سوم حداقل دستمزد مصوب از سوی وزارت کار را دریافت
خواهند کرد.
بیگارورزی به جای کارورزی
سازوکار دستمزدی این طرح از یکسو باعث شده است برخی کارشناسان این طرح را ناکارآمد و بدون دستاوردی مؤثر ارزیابی کنند و از سوی دیگر تعدادی از دانشجویان و فارغالتحصیلان با راهاندازی کمپینهایی در فضای مجازی به این شیوه استخدام نیروهای فارغالتحصیل اعتراض کنند و از آن به عنوان طرح «بیگارورزی» نام ببرند. از سوی دیگر برخی فعالان دانشجویی معتقدند در آییننامه اجرایی طرح کارورزی هیچ تبصره و مادهای وجود ندارد تا کارفرمایان را پس از پایان دوره آموزشی کارورزان و استخدامشان بهمدت دو سال، ملزم و متعهد به حفظ کارگران قبلی و عدم اخرج آنان کند ضمن اینکه در مورد بهکارگیری کارورزان پس از پایان دوره تردیدهای فراوانی وجود دارد.
جالب آنکه در ماده ۱۰ این طرح نیز به شکلی شفاف مطرح شده است: «کارورزی یک دوره آموزش عملی است و هیچگونه حقی برای کارورز و تعهدی برای واحد پذیرنده جهت استخدام ایجاد نمیکند.» همین بند نشاندهنده سطحی و تبلیغاتی بودن این طرح است که ایجاد اشتغال پایدار را در نظر ندارد و کاراییاش در نهایت ایجاد آماری یک تا دو ساله در زمینه اشتغال برای کارنامه دولت دوازدهم خواهد بود.ای کاش وزارت علوم با ارائه راهکارهای تشویقی برای کارگاههایی که دانشجوی کارورز را میپذیرند، فارغالتحصیلی آشنا به حرفهاش را روانه بازار کار میکرد.
توانمندسازی دانشجویان بیش از هر طرح تبلیغاتی و جنجالی میتواند هم گره از مشکلات جوانان و هم کشورمان باز کند.