یک سفر به خارج از کشور و به اصطلاح عشق و حال و حداقل ۳ میلیون تومان سود برای آنهایی که پاسپورت دارند از محل اختلاف نرخ ارز آزاد و تخصیص یافته دولتی کسب میشود که حتماً بهتر از اجاره کارت ملی به صرافیها یا ایستادن در صف دریافت ارز در ماههای اخیر است؛ معاملهای شیرین که به طور حتم مصداق این مثل است: هم فال است و هم تماشا!
اگرچه مبدع استفاده از این وضعیت آژانسهای مسافرتی هستند، اما اکنون هر ایرانی و به خصوص جوانانی که در شهرهای بزرگ از مشهد تا تهران و شیراز زندگی میکنند پی به این موضوع بردهاند و در حال بستن کیف و ساک خود هستند، مقصد هم مهم نیست از تایلند تا لبنان!
با همین شیوه به اصطلاح ساماندهی تقاضای ارز مسافرتی و اختلاف حدود ۳ هزار و ۵۰۰ تومان برای هر دلار از ۲۶ فروردین تاکنون بیش از ۱۱ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان رانت برای سفرهای تفریحی در خارج تخصیص یافته که در کنار دهها هزار میلیارد تومان رانت ایجاد شده برای واردکنندگان کالاهایی مانند قاشق و چنگال با ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومان نشانهای واضح از شیوه غلط تنظیم بازار ارز خارجی است.
طرح ارز تک نرخی با قیمت ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی به وضوح نشان داده که طرحی غلط است و دولت باید با اقتدار و با سرعتی که بخشنامههای قبلی را صادر کرده تجدیدنظر و ارزهای تخصیصی به سفرهای تفریحی را نیز حذف کند.
اگرچه رئیس سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری اعلام کرده که درخصوص اصلاح شیوه تخصیص ارز مسافرتی با رئیس بانک مرکزی مکاتبات متعددی داشته است، اما دولت باید با یک اقدام عملی و سریع و حذف ارزهای مسافرتی با دلار ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی اقتدار خود را به این شکل به نمایش بگذارد.
چرا باید بنا به آمار ارائه شده از سوی خبرگزاری رسمی دولت، بانک مرکزی از ۲۱ فروردین ماه امسال تاکنون معادل ۳۱۲ میلیون دلار ارز بابت سفرهای خارجی هموطنان پرداخت کند در حالی که بنا به ادعای وزیر رفاه حقوق حدود ۵/۱ میلیون ایرانی حتی کفاف خوراکشان را هم نمیدهد و باید شاهد این یارانه مسافرتهای تفریحی به بخش اقلیت جامعه باشند؟
پس از آنکه دولت از شامگاه ۲۰ فروردین تصمیم گرفت سیاست ارزی خود را تغییر دهد، مدتی طول کشید تا بنا به ادعای مدیر عامل بانک ملی از ۲۶ فروردین مسافران واقعی که مجبور بودند برای درمان یا تحصیل به خارج بروند به ارز مورد نیاز خود برسند، اما در کنار این مسافران، دهها بخشنامه سریع برای تخصیص ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی صادر شد که حتماً حفرههای رانتی بزرگی را ایجاد کرد. اکنون پس از افشاگری از نحوه تخصیص ۱۰ میلیارد یورو و فروش گران کالاهای وارداتی که با ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی وارد شده بود، آمار تخصیص ارز برای مسافرتهای خارجی نشان میدهد شیوه تخصیص ارز غلط بوده و نه فقط برای واردکنندگان که برای مسافران تفریحی هم رانت بیش از یکهزار و ۱۲۰ میلیارد تومانی فراهم کرده است.
از صفهای جلوی صرافی تا توزیع روزانه ۵/۳ میلیون دلار ارز مسافرتی
تا پیش از اجرای سیاستهای جدید ارزی به ویژه در ماههای پایانی پارسال و فروردین امسال، بسیاری از شهروندان به بهانه تهیه ارز مسافرتی در مقابل صرافیها صف میکشیدند و حتی وضع مقررات سختگیرانه نظیر ارائه گذرنامه ممهور به ویزا، پرداخت عوارض خروج و بلیت مسافرتی نیز مانع از آن نشد.
در روش جدید، بانکهای ملی، ملت، تجارت، سامان و پارسیان در تأمین ارز مسافرتی و زیارتی همکاری دارند و ارز مورد نیاز در شعب بانکی مستقر در مبادی خروجی کشور تحویل مسافران میشود. بر اساس این شیوه و آمار اعلامی روزانه بیش از ۵/۳ میلیون دلار به مسافران خارجی ارز فیزیکی هنگام سفر تخصیص مییابد. همین تخصیص ارز ارزان سبب شده تا آژانسهای مسافرتی برای استفاده از آن دست به ترفندهای جدیدی، چون جابهجایی صوری مسافر و استفاده از سهمیه ارزی وی به ویژه در مقاصدی که نیازی به اخذ روادید ندارد، شوند و حتی برخی از هموطنان سفر خارجی را بر گردشگری داخلی ترجیح دهند. «اصغر سمیعی» رئیس اسبق کانون صرافان در این باره به ایرنا گفته است: اصولاً اینکه بخواهند ارز را به شکل ارزان به مسافر دهند، روش غلطی است و فقط مردم را به انجام سفر خارجی تشویق میکند.
«اگر منابع ارزی کشور محدود است، باید در هزینه کردن آن نیز وسواس داشت نه اینکه با تخصیص ارز مسافرتی، نوعی رانت برای قشر متوسط و مرفه در مقایسه با دیگر اقشار جامعه بهوجود آوریم».
جبار کوچکی نژاد، رئیس فراکسیون میراث فرهنگی و گردشگری در مجلس نیز در گفت: وگو با خانه ملت با اعلام اینکه ارز دولتی فقط باید به سه گروه بیماران، دانشجویان خارج از کشور و بازرگانان اختصاص یابد، خواستار قطع موقت ارز مسافرتی شده است.
وی در گفت و گویی با خانه ملت به استناد توصیههای رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه باید از سفرهای غیرضرور خارجی خودداری شود، گفته است: بهتر است در مقطع کنونی که در جنگ اقتصادی قرار داریم، هم مسئولان و هم مردم از انجام این سفرها صرف نظر کنند و از این رو حذف ارز مسافرتی و گردشگری یکی از راهکارهایی است که سفرهای غیر ضروری به خارج از کشور را کاهش میدهد.
بر اساس آمار، در سال گذشته حدود ۹ میلیون نفر از هموطنان به خارج از کشور سفر کردند که نیمی از آنان گردشگران زیارتی بودند؛ در مجموع ترکیه، عراق، امارات، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، آلمان و عربستان بیشترین مقصد سفر ایرانیان در سال گذشته بوده است. پیش بینی میشود در صورت عدم توقف تخصیص ارز با شیوه فعلی به مسافران سفرهای خارجی با توجه به خیل بیکارانی که این نوع سفر برایشان هم تفریح و هم سود به همراه دارد آمار مذکور رکود جدیدی بزند؛ رکودی که در شرایط فعلی هر چه باشد نمایش اقتدار دولت یا تدبیر برای کنترل و مدیریت بازار ارز نیست!