به نظر میرسد تغییرات شیوه گزینش دانشجویان دکتری در کشورمان تمامی نداشته باشد؛ گزینشی که از اواخر دهه ۸۰ دستخوش تغییرات شد و از آن زمان به بعد همواره در حال دگرگونی و تغییر است.
در دولت سابق و توجه ویژه این دولت به وزارت علوم، تغییراتی در شیوه برگزیدن دانشجویان دکتری در دانشگاههای سراسری رخ داد که به نظر میرسید پایانی بر جنجالهای پدید آمده در جذب دانشجویان دکتری در سالهای اخیر باشد. هرچه دولتمردان توانستند با تغییراتی، شائبه جذب غیرقانونی دانشجویان دکتری را از بین ببرند و بساط ورود به شیوههای عجیب به دوره دکتری در دانشگاههای دولتی را برچینند، اما نتوانستند که راه مدون و کاملی برای جذب قانونی متقاضیان در این دوره را تدارک ببینند.
اولویتهایی که تغییر کرد
سالهای قبل روند جذب دانشجویان دکتری به این صورت بود که بعد از شرکت در آزمون سراسری این مقطع، شماری از رتبههای برتر بر اساس اولویتهای مشخص شده به مصاحبه دعوت میشدند. پس از طی کردن فرایندهای مشخص، چند تن از ایشان که نمره بیشتری کسب کرده بودند، برگزیده میشدند، اما سالهای اخیر اینگونه نبود و از نفرات برگزیده آزمون سراسری، سنجشهای دیگری صورت میگیرد که همچنان ناقص است. یکی از موارد سنجش زبان است.
در همین زمینه معاون آموزشی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه کسب نمره قبولی در آزمون زبان از سوی بسیاری از دانشگاهها نادیده گرفته میشود، گفت: «متأسفانه این امر موجب شده است افرادی وارد دوره دکتری شوند که صلاحیت لازم برای ورود به این مقطع را ندارند.»
دکتر حسین حسینی ضمن بیان این مطلب به وضعیت زبان دانشجویان دکتری در دانشگاهها اشاره کرد و افزود: «دانشگاهها برای سنجش سطح زبان دانشجویان دوره دکتری علاوه بر آزمونهای رسمی نظیر تافل، یکسری آزمونهای خاص خود را برگزار میکنند.»
وی در ادامه تصریح کرد: «بسیاری از آزمونهای زبان داخلی از نظر محتوایی مشکلی ندارند و تا حدودی استانداردهای لازم را رعایت میکنند و دانشگاه تهران نیز نتایج آزمون زبان برخی از دانشگاههای همتراز خود را به منظور به رسمیت شناختن آزمونهای داخلی در پذیرش دانشجویان دکتری میپذیرد.»
بیخیالی تا آزمون جامع!
نکته قابل تأمل در خصوص وضعیت زبان دانشجویان دوره دکتری این است که داشتن نمره قبولی در این آزمون جزو الزامات ورود به دوره دکتری محسوب میشود. در گذشته اینگونه بوده است که دانشگاهها قبل از ورود دانشجویان آزمون زبان را برگزار میکردند و داوطلبان به دو گروه افرادی که نمره قبولی کسب میکردند و افرادی که مشروط میشدند، در دوره دکتری پذیرش میشدند.
اکنون، شرط کسب نمره قبولی در آزمون زبان انگلیسی برای دانشجویان دکتری در دانشگاهها نادیده گرفته میشود. بر اساس آییننامه، کسب نمره قبولی زبان جزو شرایط ورود دانشجو به دوره دکتری به شمار میرود. این در حالی است که طی سالهای اخیر این شرط به تعویق افتاده و دانشگاهها به جای سنجش سطح زبان دانشجویان قبل از ورود به دانشگاهها این آزمون را در زمان آزمون جامع برگزار میکنند.
به تعویق افتادن قبولی در نمره زبان دانشجویان دکتری تا آزمون جامع موجب شده است افرادی وارد این مقطع شوند که حداقلهای آزمون زبان را ندارند و حتی در آزمون جامع نیز نمیتوانند نمره قبولی در زبان کسب کنند.
دانشجویانی که وارد دوره دکتری میشوند، برای استفاده بهتر از منابع تخصصی باید یکی از زبانهای مطرح خارجی را مسلط باشند و دانشگاه تهران نیز فقط به زبان انگلیسی تأکید ندارد، بلکه زبانهایی نظیر عربی، فرانسه، اسپانیا و غیره... را در این زمینه لحاظ میکند.