مدتی است تلویزیون جایگاه آموزشی خود را فراموش کرده و به نام سرگرمی و تفریح به هرچیزی دستاویز میشود. به طوری که اخیراً در بخشی از برنامه «خندوانه» تحت عنوان خندانندهشو شاهد برخی ولنگاریهای محتوایی هستیم به خصوص بیحرمتیهایی نسبت به پدر و مادر برای خنده و شوخی؛ به طوریکه شرکتکنندگان ناپخته و جوان برای اینکه بیشتر مورد توجه مربی و مخاطبان قرار بگیرند به غیر از برخی شوخیهای مبتذل و ناجور، پدر و مادر خود را مسخره میکنند و انواع حرفهای توهینآمیز را به آنان و خانواده خودشان میزنند تا بتوانند با گرفتن آرای بیشتر به مرحله بعد برسند. ناظران و عوامل برنامه هم هیچ عکسالعملی نشان نمیدهند. گویا قرار است این دست بیحرمتیها در صداوسیما نهادینه شود.
البته قبول داریم شرکتکنندگان ناآشنا به اصول کار رسانهای هستند زیرا عمده شوخیها مناسب برای گروههای کوچک دوستانه یا فضای مجازی است ولی وقتی در قاب یک رسانه عمومی و کشوری قرار میگیرند باید بر اساس ملاکها و قوانین آن عمل کنند. این وظیفه هم به عهده مربیان و استادان آنهاست تا با آموزش درست هدایتگر ظرفیتهای طنازی آنها باشند با این حال متأسفانه شاهد نوعی سهلانگاری عمدی یا سهوی نسبت به متنهای افراد هستیم که زیبنده رسانه ملی نیست. درصد بالایی از شرکتکنندهها با توهین و تمسخر به پدر و مادرهای خود رأی جمع میکنند. یکی با روسری سرکردن در خندوانه میگوید مامانم اینجوریه! و دیگری با گفتن اینکه خانواده ما با ایدههای بابام سوختند. بابای من وقتی از دستشویی بیرون میآید ایده به ذهنش میخورد! و... تا چند نفر بخندند و رأی بیشتری بگیرند.
متأسفانه تیم خنداننده شو بدون هیچ استراتژی درست رسانهای و مدیریتی و استفاده از نظرات منتقدان دلسوز در حال اشاعه فرهنگ نامناسب لمپنیسم مجازی است و به جای آنکه آن فرهنگ عاریتی غلط مجازی را در بین جوانان و نوجوانان تصحیح کند، خودش هم برای دیده شدن به آن دامن میزند و تمسخر و بیاحترامی به پدر و مادرها را شوخی و سرگرمی مینامد و در همین سطح نازل به تربیت جوکر و کمدی استندآپ میپردازند. این درحالی است که در تمام دنیا استندآپ کمدیهای سطح اول و شناخته شده بیشتر به مشکلات جوامع و خرافات میپردازند و معضلات اجتماعی و فرهنگی و... را به زبان شوخی نقد میکنند و به چالش میکشند در نتیجه باید گفت: اگر خندوانه بخواهد این بار کج را حمل کند به منزل نخواهد رسید.
بد نیست تهیهکنندگان خندوانه بدانند که احترام به پدر و مادر از دستورات مورد تأکید در اسلام است که بارها در قرآن بدان توصیه شده است و احادیث و روایات متعددی هم در این باره وجود دارد. مثلاً در حدیثی از معصوم آمده که حتی اگر تو را زدند، تو «اُف» نگو، خیره نگاه مکن، دست بلند مکن، جلوتر از آنان راه نرو، آنان را به نام صدا نزن، کاری مکن که مردم به آنان دشنام دهند، پیش از آنان منشین، پیش از آنکه از تو چیزی بخواهند به آنان کمک کن و... بنابراین بر همه ماست تا نسبت به پدر و مادر خود در گفتار و عمل مؤدب باشیم و حریمشان را حفظ کنیم. در این راستا برای فرهنگسازی و نهادینه کردن چنین مسئله مهمی نهادهای آموزشی و رسانهای مؤثر هستند.
این را هم باید بدانیم که هرچند تلویزیون دارای بسیاری از مشخصههای روزنامه و رادیو نیست، اما از جهات دیگر، خصوصیات منحصر به فردی دارد که آن را از سایر رسانههای جمعی متمایز میکند. از جمله توان بالا برای پرکردن اوقات فراغت که باعث شده خواهناخواه بیشتر افراد جامعه، رغبتشان برای دیدن تلویزیون بیشتر از رادیو باشد همچنین قدرت فوقالعاده تصویر از دیگر ویژگیهایی است که تلویزیون میتواند با بهرهگیری از آن، بسیاری از ناگفتنیها را به تصویر بکشد زیرا بسیاری از ارزشهایی که به قلم و بیان نمیآیند، در تصویر متجلی میگردند. این ویژگیها تلویزیون را با وجود نقدهای منتقدان رسانهای پرقدرت و بانفوذ کرده است. چه آنکه امام خمینی (ره) هم فرمودند: «دستگاه تلویزیون اگر آموزنده باشد، برای همه ملت آموزندگی دارد و اگر ـ. خدای ناخواسته ـ. انحراف داشته باشد، همه ملت را به انحراف میکشاند.»