قــرارگرفتن ایران در منطقه زلزلهخیز درکنار وقوع بلایای طبیعی ازجمله بارانهای شدید و سیل میطلبد تا خانههایی که در مناطق مختلف کشور بنا میشوند از استحکام بالایی برخوردار باشند. با این حال بررسیها نشان میدهد این مهم نه تنها در ساختمانهای قدیمی بلکه در بیشتر بناهای جدید نیز رعایت نمیشود؛ موضوعی که سبب شده است با بروز هرحادثهای تلفات قابل توجه انسانی و مادی به بار آید. این درحالی است که این مهم درخانههای روستایی نیز نمود بالایی دارد که به عنوان مثال میتوان از وضعیت ایمن نبودن خانههای روستایی در استان خراسان جنوبی نام برد. مسئلهای که باعث شد مدیرکل بنیاد مسکن خراسان جنوبی اعلام کند: «در حال حاضر در ۴۰ درصد از خانههای روستایی استان از مصالح ساختمانی کم یا بیدوام استفاده شده که در برابر هر گونه حادثهای آسیبپذیر هستند.»
خراسان جنوبی از جمله استانهای کشور به شمار میرود که تعداد بالایی روستا را درخود جای داده است. درحال حاضر ۳۵۰۰ روستا در مناطق مختلف خراسان جنوبی وجود دارد که به دلایل خشکسالی و مشکلاتی از این دست بیش از ۱۷۰۰ روستا خالی از سکنه است. با این وجود درحال حاضر علاوه براین مشکل، مستحکم نبودن خانههایی که روستاییان درآن ساکن هستند موجب شده تا معضلی دیگر به معضلات آنها افزوده شود؛ موضوعی که میطلبد در خصوص رفع آن اقدام جدی شود. از طرفی قرار گرفتن خراسان جنوبی روی گسل زلزله و وجود بافتهای فرسوده در استان خصوصاً مناطق روستایی میطلبد نوسازی و مقاومسازی این خانهها به طور ویژه در دستور کار مسئولان قرار گیرد. این درشرایطی است که در بعضی از مناطق روستایی خراسان جنوبی به علت نزدیک به هم بودن خانهها و بناهای فرسوده و رعایت نکردن اصول ایمنی، ساختمانها هرلحظه با خطر ریزش مواجه باشند.
فرسودگی ۴۰ درصد از خانههای روستایی
بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال ۹۵ در حال حاضر بالغ بر ۸۸ هزار و ۸۳۵ واحد مسکن روستایی در خراسان جنوبی وجود دارد که بیش از ۴۰ درصد این خانهها از مصالح بسیار کم دوام یا بیدوام ساخته شدهاند و تنها ۴۲ درصد این خانهها از استحکام کافی در برابر حوادث برخوردارند. مدیرکل بنیاد مسکن خراسان جنوبی با تأیید این موضوع میگوید: «این مهم موجب شده است بسیاری از خانههای روستایی کمترین میزان مقاومت را در برابر حوادث احتمالی ازخود نشان دهند.» علی اصغر آسمانی مقدم میافزاید: «این درحالی است که ۵/۱۴ درصد خانههای روستایی استان نیز که با مصالح تقریباً با دوام ساخته شدهاند به دلیل رعایت نشدن اصول فنی در معرض خطرند.» این اظهارات نشان میدهد با توجه به حوادثی که هر لحظه امکان وقوع آنها میرود، باید در زمینه استحکامپذیری آنها اقدام جدی و اصولی انجام گیرد. مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان جنوبی با بیان اینکه ساکنان شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر جمعیت نیز میتوانند از تسهیلات استفاده کنند، میگوید: «به همین منظور برای روستاییان تسهیلات ۲۵ میلیون تومانی در نظر گرفته شده است که این تسهیلات با کارمزد چهارتا پنج درصد و بازپرداخت ۱۵ ساله خواهد بود.»
دوسوم استان در منطقه زلزلهخیز
همانطور که گفته شد از آنجا که خراسان جنوبی در منطقه زلزلهخیز قرار دارد، لذا این مهم میطلبد برای جلوگیری از خطر تخریب، خانههایی که از استحکام کافی برخوردار نیستند نوسازی شوند تا در صورت وقوع زلزله آسیب کمتری ببینند. مسئول شبکه لرزهنگاری بیرجند با اشاره به اینکه زلزله همواره این استان خصوصاً مناطق روستایی را تهدید میکند، میگوید: «دو سوم مساحت استان در منطقه با خطر زلزلهخیزی خیلی زیاد، مواجه است، بهطوری که در ۵۰ سال اخیر، شش زمینلرزه ویرانگر با بزرگی ۶/ ۵ تا ۳/۷ ریشتر رخ داده است.» علی هاشمی با بیان اینکه از ۴۳ بلایای طبیعی شناخته شده در جهان، حدود ۳۴ مورد آن در ایران اتفاق میافتد که ۲۶ مورد آن در استان خراسان جنوبی است، میافزاید: «این درحالی است که اکثر جانباختگان بر اثر بیاحتیاطی و بیتوجهی به هشدارها جان خود را از دست دادهاند.» به گفته این کارشناس با توجه به زلزلهخیز بودن استان خصوصاً شهرستان بیرجند ۱۲ ایستگاه زلزلهسنجی در استان ایجاد شده تا همواره این موضوع مورد رصد قرار گیرد.