حوريه ملکي
شايد وقتي قلعه گنج کرمان به عنوان شهر نمونه اقتصاد مقاومتی از طرف بنياد مستضعفان انتخاب شد، کسي فکرش را هم نمي کرد که در کمترين زمان ممکن اين منطقه تحولات زیادی را به خود ببيند. تحولاتي در جهت رفع محروميت و ايجاد شغل که راه اندازی دامپرویهای مدرن وجایگزینی دام محلی با دام سازگار با محیط، از مهمترین این اقدامات است. طرح محرومیت زدایی و اشتغالزایی در قلعه گنج با پروژههای مردممحور بنیاد مستضعفان در سال 94 شروع شد که یکی از آنها ایجاد مجتمعهای دامی با بز شیری نژاد اسپانیایی بود. پروژه اي که تاکنون پنج هزار راس از این بز شیری را با نژاد مورسیاگرانادا اسپانیا وارد کشور کرده است. پس از استقبال مردم از طرح محرومیت زدایی و اشتغالزایی در قلعه گنج با توسعه صنعت دامپروری مجتمع دامی، اين طرح در خاکعلی قزوین هم به اجرا در آمد و بر همين اساس مدیرعامل شرکت مگسال بنیاد مستضعفان اعلام کرد: مردم و متقاضیان میتوانند با خرید حداقل 15 راس بز نسبت به راهاندازی دامداری صنعتی خرد اقدام کنند که سرمايه اوليه آن هم به آنها وام داده مي شود.
***
از زمانی که بنیاد مستضعفان با دستور رهبر انقلاب مسئولیت رفع محرومیت در مناطق مختلف را در دستور کار قرار داد، قلعه گنج اولين نقطه اي بود که رفع محرومیت و توانمندسازی اقتصادی و فرهنگی مردم آن، در راستای اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی الگوی اسلامی-ایرانی آبادانی و پیشرفت از طریق ساز و کارهای قانونی و مشارکت بخش خصوصی در دستور کار قرار گرفت و خیلی زود موضوع حمایت از اشتغال در اين منطقه اهمیت یافت.
در قلعه گنج مطالعات سمت و سوی دامداری را هدف گرفت و چالشهای آن شناسایی شد. سپس مشخص شد بايد بزهایی که به صورت سنتی دام غالب منطقه بودند با دامهای پربازده تر جایگزی شوند. در نهایت این بررسیها به «بز مورسیا» که بومی جنوب اسپانیا و منطقه بارسلون بود ختم شد و مجموعا 3 هزار راس از اين نژاد وارد و در دامداری مجهز پرورش بز شیری قلعه گنج برای انجام آزمایشات و تستهای اولیه مستقر شد.
پس از موفقيت اين طرح در منطقه قلعه گنج و استقبال مردم به خاطر تاثير مستقيم آن در زندگي هايشان و مشاهده رفع محروميت ها و ايجاد اشتغال، اينبار باز هم در جهت توسعه صنعت دامپروری مجتمع دامی در خاکعلی قزوین شروع به کار کرد.
* پرداخت وام به سرمايه گذاران
طرح محرومیت زدایی و اشتغالزایی ایجاد مجتمعهای دامی با بز شیری نژاد اسپانیایی بنياد مستضعفان پروژه اي است در جهت ايجاد اشتغال در مناطق محروم آغاز شده و بر اساس آن تاکنون پنج هزار راس بز شیری با نژاد مورسیاگرانادا اسپانیا وارد کشور شده است.
از اين تعداد بز سه هزار راس در قلعه گنج و دو هزار راس در خاکعلی قزوین هستند. پس از سرمایهگذاری مردم محور بنیاد مستضعفان در توسعه دامپروری، در حال حاضر 70 دامداری صنعتی خرد با سرمایهگذاری مردمی راهاندازی و يا در حال تاسیس است. هر کدام از این دامداری هاي صنعتی خرد با 20 راس بز مولد نژاد اسپانیایی شروع به کار میکنند و با نظارت کارشناسان بنياد مستضعفان تا به بهره برداري رسيدن کامل پيش مي روند. و نکته حائز اهميت براي سرمايه گذاران در اين عرصه اينکه بانک سینا وابسته به اين بنياد با سود کم بهره 4 درصد وامي را در اختیار سرمایهگذاران برای خرید بز مولد قرار می دهد. بنابراین متقاضیان مي توانند حتي سرمایه اولیه را از طریق تسهیلات بنیاد مستضعفان فراهم کنند.
مدیرعامل شرکت مگسال بنیاد مستضعفان با بیان اینکه این طرح ملی در راستای محرومیتزدایی و اشتغالزایی در مناطق کمبرخوردار راهاندازی شده به "جوان" مي گويد: "مردم و متقاضیان میتوانند با خرید حداقل 15 راس بز، نسبت به راهاندازی دامداری صنعتی خرد اقدام کنند."
مسعود نیکدل با اشاره به قیمت این نژاد از بزها سه الی چهار میلیون تومان است ادامه مي دهد: "تلاش مي کنيم قیمتها برای سرمایهگذاران خرد کاهش پیدا کند چرا که این پروژه در راستای ماموریتهای بنیاد مستضعفان در مناطق محروم به اجرا در مي آيد."
وی درباره مجتمع دامداری در منطقه خاکعلی قزوین نيز با تاکيد بر اينکه در حال حاضر در این مجتمع دو هزار راس بز اسپانیایی با نژاد مورسیا وجود دارد که ظرفیت آن را به پنج هزار راس بز میرسانیم، مي گويد: " 80 راس بز در این دامداری نر و مابقی ماده هستند و دوره شیردهی این بزهای پنج ماهه از اسفندماه امسال شروع میشود و میتوانند روزانه 2.5 تا 3.5 کیلوگرم شیر با چربی بالا داشته باشند."
نيکدل درباره انتخاب بز مورسیا اسپانیا هم معتقد است :"چون در دوره خشکسالی قرار داریم و این نژاد هم با کمترین و ارزانترین ماده غذایی یعنی کاه بیشترین شیردهی را دارد، مناسب برای طرحهای محرومیتزدایی در مناطق گرمسیری مي باشد.
* چه خبر از قلعه گنج کرمان...
از زمانی که بنیاد مستضعفان با دستور رهبر انقلاب مسئولیت رفع محرومیت از قلعه گنج را برعهده گرفت، کارها يکي يکي به خوبي و با حساب و کتاب پيش رفت. وقتي مقام معظم رهبري فرمودند: "یک منطقه را در نظر بگیرید. آنگاه بپردازید به رفع محرومیت از آن منطقه، به ایجاد اشتغال، ایجاد رونق و هر کاری که لازم دارد یک منطقه را از آب و گِل بیرون بیاورد."
شايد همين بس بود تا مسئولان بنیاد مستضعفان با حرکتی جهادی به منطقه بیایند و طرح پیشرفت و آبادانی قلعه گنج روی کاغذ بیاید. رفع محرومیت و توانمندسازی اقتصادی و فرهنگی مردم، در راستای اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی الگوی اسلامی-ایرانی آبادانی و پیشرفت از طریق ساز و کارهای قانونی مشارکت بخش خصوصی در دستور کار قرار گرفت و خیلی زود موضوع حمایت از اشتغال در منطقه اهمیت یافت.
مطالعات سمت و سوی دامداری را هدف گرفت و چالشهای آن شناسایی شد. بزهایی که به صورت سنتی دام غالب منطقه بودند باید با دامهای پربازده تر جایگزی می شدند و به همین منظور شناسایی دام مناسب که بیشترین بهره دهی را داشته باشد در دستور کار قرار گرفت. در نهایت این بررسیها به «بز مورسیا» که بومی جنوب اسپانیا و منطقه بارسلون بود ختم شد و در مرحله اول هزار راس بز خریداری و در مهرماه ۹۵ وارد کشور شد و ۲ هزار راس دیگری با فاصله زمانی مشخصی با اعتبار ۲ میلیارد تومانی به کشور وارد و در دامداری مجهز پرورش بز شیری قلعه گنج برای انجام آزمایشات و تستهای اولیه مستقر شد.
نتیجه مطالعات موفقیت آمیز بود. بز مورسیا که حالا به بز شیری قلعه گنج معروف شده، یک نژاد اصلاح شده و خالص است که شجره مشخصی دارد. از مهمترین ویژگیهای این نژاد شیردهی بالای آن است به طوری که روزانه بین ۲.۵ تا ۳ لیتر شیر می دهد و این بیش از ۲ برابر شیردهی بزهای سنتی قلعه گنج است.
* بزهايي با سودآوري فراوان
تغيير نوع دامداري و توجه به حيواناتي که مقاومت زيادي در برابر گرما دارند توانسته موقعيت قلعه گنج را به شدت تغيير دهد. نکته مهم در این طرح اقتصادی این است که چرخه کامل از واگذاری دام تا خرید محصولات لبنی از دامداران و حتی تولید ارزش افزوده از طریق ایجاد کارخانه لبنیات در قلعه گنج پیش بینی شده است. کارخانه شیر که همین روزها در این شهرستان به بهره برداری می رسد، به صورت تضمینی تمامی شیر دامهای منطقه را خریداری می کند و با تولید محصولات با کیفیت سود بیشتری را به جیب روستائیان واریز می کند. هم اکنون تعداد ۱۲ دامداری با شیوه نوین و با استفاده از بز مورسیا در روستاهای قلعه گنج راه اندازی شده است. اگرچه به دلیل اطلاع رسانی نا کافی بسیاری از روستائیان از شیوه دریافت وام و خرید بز مورسیا بی اطلاعند اما هستند افرادی که دامهای سنتی خود را با این دام سودآور جایگزین کرده اند.
روستائیانی که هنوز اطلاع دقیقی از نحوه راه اندازی دامداری نوین با بزهای مورسیا ندارند می گویند قرار بود بنیاد به ما بزهای آبستن ارائه دهد اما بزهای ۸ ماهه می دهند که تا زادآوری فاصله دارند اما مسعود حیدروند، مجری طرح ملی «آبادانی شهرستان قلعه گنج» در این باره معتقد است به دلیل حساسیت بالای نگهداری این بز، امکان جابجایی این بزها در طول دوران آبستنی وجود ندارد زیرا استرس ناشی از جایجایی سبب سقط جنین آنها می شود. اين مسئول ادامه مي دهد: بنیاد در راستای حمایت ار روستائیان و در جهت توان افزایی اقتصادی قلعه گنج در راستای توصیه های رهبری، هر راس بز شیری را به قیمت ۲ میلیون تومان به اهالی واگذار می کند؛ این در حالی است که قیمت واقعی هر بز بیش از ۴ میلیون تومان تمام می شود.
مدیران مجتمع بز شیری قلعه گنج می گویند پرورش این بز به قدری سودآور است که افرادی از سرتاسر ایران برای دریافت بز مورسیا مراجعه می کنند تا در دامپروریهای خود این نوع بز را پرورش دهند حتی توصیه نامه از برخی مقامات می آورند اما بنیاد به دلیل تعهد به رفع محرومیت از منطقه قلعه گنج، از واگذاری دام به افراد غیر محلی خودداری می کند.
* منابع درآمد مردم افزايش يافت
هم اکنون پرورش بز در قلعه گنج مورد توجه است و به گفته کارشناسان، دام سنگین در این شرایط صرفه اقتصادی ندارد. زيرا بز به آب و علف کمی نیاز دارد. در حالی که یک گاو شیری به ۱۵۰ تا ۲۰۰ لیتر آب در روز نیاز دارد. بزهايي که هم اکنون در قلعه گنج پرورش داده مي شوند روزانه به ۱۰ لیتر آب احتیاج دارند.
در حال حاضر با زاد و ولد انجام شده، حدود ۵ هزار بز شیری در مجتمع قلعه گنج نگهداری می شود و مراحل واگذاری آن به مردم محلی پس از انجام تستهای ریسک پذیری رو به انجام است. بنیاد مستضعفان هم اعلام کرده به هر دامداری که متقاضی باشد ۱۰۰ میلیون تومان وام برای راه اندازی دامداری و خرید بز شیری می دهد که بازپرداخت وامها پس از ۵ سال استمهال آغاز می شود و کارشناسان می گویند در این مدت ۵ ساله تعداد دامها به قدری زیاد می شود که تنها از محل فروش محصولات لبنی آنها می توان اصل وام را پرداخت کرد. هرچند سود ۸ درصدی برای این وامها در نظر گرفته شده اما با توجه به اینکه حدود ۴۰ درصد این بزها ۲ یا ۳ قلو زا هستند، صرفه اقتصادی این شیوه از دامداری تضمین شده است. مسئولان مجتمع بز شیری به مدت یکسال رایگان نگهداری از این دام را به اهالی آموزش می دهند و پس از آن هم با سرکشی مداوم از سلامت دامها مطمئن می شوند.
مدیر مجمتع پرورش بز شیری قلعه گنج می گوید: شیر این بز چربی بالای ۵ درصد دارد که بی رقیب است. همچنین این بز دوقلو زا است و می تواند تا سالی ۲ بار زایش داشته باشد. از دیگر ویژگیهای این بز که قرار است جایگزین دامهای قلعه گنج شود می توان به کیفیت بالای پنیر حاصل از شیر آن اشاره کرد که با رقمهای بالا به فروش می رسد و سود فراوانی را می تواند برای دامداران قلعه گنج داشته باشد. اگرچه مردم محلی می گویند قیمت بالای شیر و پنیر این بز از قدرت خرید مردم منطقه خارج است، اما مسئولان بنیاد علوی و مجتمع بز شیری معتقدند باید به این محصولات به عنوان منبع درآمد مردم نگاه شود. اگر هر کیلو پنیر از دام سنتی ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان فروش می رفت حالا همین محصولات سوددهی ۴۰ تا ۵۰ هزار تومانی را برای اهالی به ارمغان می آورد.