همین سال گذشته بود که برخی رسانهها و فعالان سیاسی و رسانهای ایرانی ذوقزده از انجام اصلاحات در عربستان سعودی برای اعطای برخی حقوق به زنان در عربستان سعودی هورا میکشیدند و تعریف و تمجید میکردند. برخی مزدوران سعودی فارسیزبان هم تلاش کردند با بزرگ کردن این اصلاحات بهانه برای حمله به ایران فراهم کنند که چطور وهابیهای سعودی هم متوجه شدند جامعه باید باز شود و اصول غربی در آن رعایت شود، اما جمهوری اسلامی هنوز متوجه این موضوع نشده است! حال این روزها با مدل جدیدی از اصلاحات محمد بن سلمان روبهرو شدهاند؛ قتل روزنامهنگار عربستانی و سلاخی بدن او با اره تنها به دلیل اختلافی جزئی و کوچک! اصلاحاتی که رنگ تسویه درونگروهی گرفته است. حال باید دید نگاه به این اصلاحات چگونه خواهد بود!
حسرت عربستان در دل اصلاحطلبان!
روزنامه اصلاحطلب همدلی چندی پیش عکس فتوشاپی بزرگی از پادشاه عربستان را که تصویر یک خواننده زن عرب را در دست دارد، منتشر کرد و در گزارشی با عنوان «این اعلیحضرت هم وا داد، پس از اعطای حق فتوا و رانندگی به زنان همیشه محروم عربستانی، این بار صدا و تصویرام کلثوم از سیمای عربستان سعودی پخش شد»، نوشت: «تصویر «امکلثوم»، «بانوی آواز عرب» است که از تلویزیون عربستان پخش میشود و این یعنی سران عربستان به بعضی از اصلاحات رضا دادهاند... در حال شمردن موارد آزادیتان هستید، میگویید درست است که زنهای یک کشور مسلمان مثل سوریه میتوانند بهراحتی بروند ورزشگاه و در کنار مردان فوتبال تماشا کنند، اما زنهای عربستان هم مثل ما نمیتوانند بروند، هنوز این جملهتان تمام نشده که زنهای عربستانی با چادر چاقچورشان وارد ورزشگاه میشوند و آنچنان در کنار مردان، بالا و پایین میپرند که انگار نه انگار بار اولشان است به ورزشگاه میروند.»
این روزنامه اصلاحطلب در ادامه نوشت: «شایدامکلثوم مصری الاصل، خودش هم باورش نمیشد که چندین سال پس از مرگش، میهمان خانه عربستانیها باشد. اگر در ایران زنان سلبریتی به خارج از کشور بروند و برای لحظاتی حجابشان را بردارند، نسخهشان توسط جامعه پیچیده خواهد شد.»
همدلی در پایان گزارش نوشت: «به نظر میرسد حالا دیگر ما هیچ کشوری را نداریم که خودمان را در حوزه بعضی از محدودیتهای تبعیضآلود شناخته شده زنان با آن مقایسه کنیم، حتی عربستان.»
پایگاه خبری بهار همان زمان نوشت: «رویکرد اصلاحطلبانه، اما اقتضا میکند که از هرگونه بهبودی در هرکجای جهان استقبال کنیم، خوشحال باشیم و البته سعی کنیم درس بگیریم، پیشرفت گامبهگام عربستان در تمامی این سالها را منکر نشویم و سرمایهگذاری بزرگ در بخشهای آموزش و پرورش و حتی توانمندسازی زنان را به چشم ببینیم. شاید آن وقت از خود بپرسیم نتیجه چند دهه شعار استقلال، نگاه به داخل و انواع و اقسام نسخههای بومیسازی به کجا رسید؟ تمام پیشرفتهای جهان و برنامههای توسعه را به اسم فساد و غربزدگی منکر شدیم و به اسم استقلال، ارتباط خود را با پیشرفتهترین کشورهای جهان قطع کردیم، چطور به دنبال عاقبتی به جز تبدیل شدن به عقبافتادهترینها بودیم؟»
سایت انتخاب نوشت: «مقررات حکومت محافظهکار عربستان به ویژه در برخورد با زنان همواره مورد انتقاد فعالان حقوق بشر بوده است. با این وجود به نظر میرسد ولیعهد این کشور تلاش میکند تا مقررات اجتماعی را اصلاح کند. از این جمله اصلاحات میتوان به کاهش برخورد پلیس اخلاقی با مردم در معابر عمومی اشاره کرد. به گزارش خبرگزاری رویترز مدتی است که در شهرهای بزرگ عربستان پلیس مذهبی هنگام اذان شهروندان را مجبور به اقامه نماز نمیکند.»
عطاءالله مهاجرانی، وزیر فرهنگ اصلاحات که حالا به خارج از کشور گریخته است در توئیتی با ذوقزدگی درباره اقدامات بن سلمان نوشت: «تابوی رانندگی زنان در عربستان شکسته شد. تابوی حضور ادیان پیروان رسمی کشور در شورای شهر و زنان در استادیوم ورزشی در ایران کی میشکند؟!» مهاجرانی از خارجنشینانی است که رابطه خوبی با حکومت آلسعود دارد و چندین بار هم در مراسمهای این خاندان شرکت کرده است.
«مسیح علینژاد» اصلاحطلب فراری دیگر نیز در توئیتی در استقبال از این اصلاحات پوشالی نوشت: «با منال الشریف زنی که کمپین رانندگی زنان را در عربستان تشکیل داد از انقلاب زنان ایران علیه قوانین واپسگرا گفتم. ما علیه قوانین واپسگرا میجنگیم ولی فمنیستهای غربی با توجیه «احترام به فرهنگ» تسلیم همان قوانین میشوند. پس این ماییم که باید نجاتشان دهیم»؛ توئیتی که به خوبی نشان میدهد حتی فمنیستهای رادیکال غربی هم به فرهنگها احترام میگذارند، اما خبرنگار اصلاحطلب هنوز بین اصلاحات واقعی و پروژه غربیسازی و حمله به فرهنگهای دیگر نمیتواند تمییز قائل شود.
ژست کذایی اصلاحطلبی
اداهای اصلاحطلبی رژیم سعودی گرچه بسیاری را حتی در ایرانی که اختلافات شدید سنتی با سعودیها همیشه وجود داشته، فریفت، اما کمی آزاداندیشی لازم بود تا بدانند که آل سعود دیواری نیست که بشود روی آن یادگاری نوشت. ذوقزدگی اصلاحطلبان از اعطای برخی حقوق به زنان عربستانی در حالی بود که زنان ایرانی همواره از این حقوق برخوردار بودند و نیازی به چنین اصلاحاتی در ایران نبود. دولت سعودی هم صرفاً مانوری را برای کسب وجهه اجرا میکرد.
زمان زیادی از نمایش اعطای آزادی به زنان سعودی نگذشته بود که خبر سرکوب مخالفان خصوصاً زنان روزنامهنگار در عربستان در فضای مجازی پیچید؛ زنانی که تنها اتهامشان مخالفت با حکومت آل سعود بود. در همین رابطه، روزنامه گاردین نوشت: «محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان به زنان این کشور حق رانندگی داده، اما اگر آنها حق دیگری را مطالبه کنند، مستقیماً با بازداشتگاهها روبهرو میشوند.»
یک رسانه آلمانی همان زمان به این اصلاحات نگاهی مشکوک داشت: «به نظر میرسد گشایش محتاطانه این جامعه بسته، اقدامی تاکتیکی است. خاندان سلطنتی با بحران دستوپنجه نرم میکند و بدون اصلاحات اصولی اقتصادی، بالاخره روزی با خطر ورشکستگی اقتصادی مواجه خواهد شد.»
در ادامه این مقاله به سقوط بهای نفت اشاره شده و اینکه طلای سیاه تا ابد پشتوانه اقتصادی عربستان نخواهد بود: «به همین دلیل ولیعهد جوان محمد بن سلمان یکسری اصلاحات اساسی در نظر گرفته است: کاهش کمکهای دولتی، خصوصیسازی شرکتهای کلان و تقویت بخش خصوصی.» نویسنده مقاله معتقد است که موفقیت این گونه اقدامات بدون مشارکت زنان امکانپذیر نخواهد بود و اینکه این اصلاحات خوشرقصی برای غرب است: «حقوق بیشتر برای زنان، کنسرت و برنامههای فرهنگی میتوانند به آراستن وجهه عربستان سعودی در غرب کمک کنند. امید سعودیها این است که این اقدامات به جذب سرمایهگذاران و تقویت صنعت گردشگری کمک کند؛ صنعتی که تاکنون به آن اهمیت داده نشده است.» او مینویسد: «هنوز پیگرد و فشار زیاد بر منتقدان رژیم و دستگیریهای خودسرانه و شکنجه در دستور کار است و هیچ نشانهای مبنی بر اینکه پادشاه حاضر است اندکی از قدرت مطلقه خود واگذار کند، وجود ندارد. این اصلاحات برای برخی جنبه نمادین دارد و آن را وسیلهای برای آراستن وجهه عربستان میدانند، اما برای میلیونها زن سعودی به مراتب بیش از این هستند.»
زیرکی امام خمینی در مخالفت با اعطای حق رأی به زنان در رژیم پهلوی
حال شاید دریابیم چرا وقتی محمدرضا پهلوی به زنان حق رأی داد، امام خمینی با آن مخالفت کردند، در حالی که در جامعه اسلامی مدنظر امام، زنان حق رأی داشتند چراکه آن را ژست و ادایی کذایی برای فریب مردم میدانستند. در حالی که مردان هم در واقع در ایران حق رأی نداشتند و انتخاباتها فرمایشی و نمایشی بود، در حالی که زنان بسیاری به صرف محجبه بودن از حقوق خود محروم میشدند یا زنان بسیاری در زندانهای پهلوی شکنجه میشدند، ادای اصلاحات و اعطای حق رأی به زنان صرفاً یک فریب جوامع بینالمللی و مردم ایران بود؛ فریبی که امام خمینی با زیرکی و تیزبینی خاص خود مقابل آن ایستادند، اما اصلاحطلبان در ایران همراه عوامفریبی بن سلمان شدند و حالا جنازه سلاخی شده روزنامهنگار عربستانی نشان میدهد چقدر حکومت عربستان در انجام اصلاحات دموکراتیک جدی و صادق بوده است.