طرحهای هادی روستایی از جمله پروژههایی بهشمار میآیند که در راستای فراهمسازی زمینه توسعه و عمران نقاط روستایی تهیه شد و اجرای آنها در دستور کار قرار گرفت. طرح هادی روستایی ضمن ساماندهی و اصلاح بافت موجود، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای مختلف از قبیل: مسکونی، تولیدی، تجاری و کشاورزی، تأسیسات، تجهیزات و نیازمندیهای عمومی روستایی را بر حسب مورد در قالب مصوبات طرحهای ساماندهی فضا و سکونتگاههای روستایی یا طرحهای جامع ناحیهای تعیین مینماید. اما با این حال و با گذشت زمان، در برخی مناطق و استانها طرحها به خوبی اجرا نشده و هنوز به نتیجه نرسیده است. درست مثل استان مازندران که معاون عمران روستایی بنیاد مسکن کشور در مورد آن گفته: «استان مازندران در زمینه اجرای طرح هنوز با متوسط کشوری فاصله دارد.»
طرحهایی مثل طرح هادی روستایی در ایران از سال ۱۳۶۲ و تحت عنوان، روان بخشی روستاها، در یکی از نقاط روستایی شهرستان شهرکرد و توسط وزیر مسکن و شهرسازی وقت به مورد اجرا گذاشته شد و در سالهای بعد به خصوص از سال ۱۳۶۶ توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با جدیت تمام پیگیری شد. در این طرحها تجدید حیات و هدایت روستاها از ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از جمله، اهداف مورد نظر به شمار میرفت. اما با گذشت زمان و به دلایل مختلف طرحها به نتیجه اصلی خود نرسیدند و برخی هم نیمهکاره رها شدند.
سیل روستاها را ویران کرد
بر اساس گزارش بنیاد مسکن کشور تاکنون در حدود ۱۸ هزار روستا در کل کشور عملیات بهسازی انجام شده است که از ۳۹ هزار و ۴۵۰ روستا با بیش از ۲۰ خانوار در حدود ۹۷ درصد آنها طرح هادی اجرا میشود.
در همین رابطه معاون عمران روستایی بنیاد مسکن کشور گفت: «مازندران در گذشته نسبت به متوسط کشوری در زمینه تهیه طرح هادی عقبمانده بود. طی سالهای اخیر اقدامات بزرگی در اینباره انجام شد که با میانگین کشوری برابری میکند، اما در زمینه اجرای طرح هنوز با متوسط کشوری فاصله است.»
محمدرضا شاملو اعتبارات طرح هادی را محدود دانست و ادامه داد: «در استان مازندران با همکاری معاونت استانداری، بنیاد مسکن و دهیاریها در حوزه بهسازی محیط روستاها در دو سال گذشته کارهای بسیار خوبی انجام شد و امید میرود که بتوانیم این عقبماندگی را به سرعت جبران کنیم. از منابع استانی ۶۰ میلیارد تومان اعتبار ابلاغ شده است که تا پایان سال اختصاص خواهد یافت همچنین با توجه به سیل پیش آمده ۳۵ میلیارد تومان از ماده ۱۰ و ۱۲ اعتبار برای زیرسازی و ترمیم زیرساخت روستاهای آسیبدیده اختصاص داده شده است.»
صدور سند برای روستاییان
وجود روستاهای بسیار غنی در تولیدات کشاورزی که به نوعی امنیت غذایی کشور را تضمین میکند همچنین به لحاظ طبیعت خدادادی، هر یک از این روستاها میتواند نقطه گردشگری مناسبی بوده و در کمک به توسعه مناطق منطقه نقش مهمی را ایفا کند. بنابر این هرگز نباید نسبت به جایگاه روستاهای استان مازندران و نقشی که مناطق روستایی در توسعه ملی دارند بیتفاوت بود. معاون عمران روستایی بنیاد مسکن کشور با اشاره به اینکه استان مازندران در دهه گذشته جزو استانهای شاخص در سنددار کردن املاک روستایی بوده است، گفت: وظیفه عمده بنیاد مسکن در مناطق روستایی است و معتقدیم که توسعه کشور بدون توجه به توسعه روستایی محقق نخواهد شد. استان مازندران به لحاظ ظرفیت و شاخصهایی که دارد میتواند یکی از مهمترین استانها در توسعه روستاها باشد و با توجه به اینکه توسعه روستایی کار چند بعدی بوده، مستلزم هماهنگی همه بخشهای روستایی است. همچنین به گفته رضا کاظمی، مدیر بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان نور، تاکنون در ۳۵ روستا در قالب ۱۵۱ فاز، طرح هادی روستایی به اجرا درآمده است که در سال گذشته در ۵ روستای دیگر اجرای طرح هادی به صورت مشارکتی انجام شده است.
شهرستان نور سومین شهرستان وسیع استان مازندران است که دارای سه بخش مرکزی، چمستان، بلده و ۹ دهستان و جمعیتی حدود ۱۲۱ هزار نفر که ۵۵ درصد جمعیتش را روستاییان تشکیل میدهند.
مدیر بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان نور با بیان اینکه این شهرستان دارای ۲۲۱ روستا که ۱۵۱ روستا بیش از ۲۰ خانوار دارد و کل آنها دارای طرح هادی مصوب هستند، میگوید: «تاکنون در ۲۲ روستا افق طرح هادی به پایان رسیده و بازنگری شده است و ۱۵ روستا در نوبت بازنگری قرار گرفته است.» کاظمی ادامه میدهد: «در راستای اجرای طرح صدور سند مالکیت روستایی و تکلیف قانونی برنامه سوم تا ششم توسعه کشور توسط بنیاد مسکن در ۴۵ روستا با همکاری اداره ثبت و شورا و دهیاریها تعداد ۱۲ هزار جلد سند به روستاییان تحویل داده شد که امسال نیز ۸۰۰ جلد سند تحویل داده خواهد شد.» در این میان چمستان هم از جمله مناطقی است که روند رو به رشدی را در پیش گرفته و تاکنون حدود ۱۵ روستا از حوزه این شهرستان زیر طرح هادی رفته است.