سرویس ایران جوان آنلاین: زمان برداشت چغندرقند فرا رسیده و کشاورزان ۱۱ استان کشور اعم از آذربایجانغربی، خراسان شمالی، خوزستان، اصفهان و چند منطقه دیگر در حال برداشت زحمت یکسالهشان هستند. محصولی که هنوز به طور کامل در تمام کشور برداشت نشده، خبرهایی در خصوص پر شدن کارخانههای فرآوری آن به گوش میرسد. گویی کشاورزانی که دیرتر اقدام کردهاند، باید چغندرهای قند را به دامداریها به عنوان خوراک دام به فروش برسانند یا منتظر بنشینند تا نتیجه تلاش شبانه روزیشان جلوی چشمشان از دست برود. چراکه جهادکشاورزی برنامهای برای جلوگیری از تولید مازاد این محصول آبدوست که به عنوان تهدیدی برای محیطزیست کشور شناخته میشود ندارد.
باز هم یکسال دیگر گذشت و زمان برداشت محصول چغندر قند در استانهای آذربایجانغربی، خراسانشمالی، خوزستان، اصفهان و چند منطقه دیگر فرا رسید. محصولی آبدوست که به گفته کارشناسان، توسعه سطح زیر کشت آن تهدیدی برای منابع آبی کشور به حساب میآید. با این حال امسال هم همچون سالهای گذشته کشاورزان بسیاری در ۱۱ استان کشور دست به کشت این محصول زدند و سطح زیر کشت را هم به طور چشمگیری افزایش دادند. گفته میشود امسال سطح زیر کشت چغندرقند به ۱۷ هزار هکتار افزایش یافته و قرار است تا سال آینده نیز به ۳۰ هزار هکتار برسد. معضلی که اکنون در قطب تولید چغندرقند کشور یعنی استان آذربایجان غربی به عنوان یکی از علتهای کم آب شدن سطح دریاچه ارومیه معرفی میشود. نکته قابل تأمل این است که کشت این محصول اغلب در مناطقی همچون ارومیه توسعه مییابد که با معضل کمآبی و کاهش سطح آبهای زیرزمینی مواجه هستند. بنابراین این اقدام علاوه بر هدر رفتن منابع آبی، منجر به افزایش شوری خاک و کاهش حاصلخیزی آن میشود. با این حال همچنان مسئولان کشاورزان را به توسعه کشت این محصول غیر استراتژیک تشویق میکنند. محصولی که بر اساس اعلام نظر کارشناسان تولید هر کیلوگرم آن به بیش از ۳۰۰ لیتر آب نیاز دارد.
اصرار عجیب مسئولان به افزایش تولید!
البته مشکل توسعه کشت چغندر قند تنها به همین جا که منابع آبی بلیعده میشود ختم نمیشود. چراکه اکنون که زمان برداشت فرا رسیده، قیمت تعیین شده از سوی کارخانهها ناچیز است و سود کشاورزان تأمین نمیشود؛ یا میزان تولید به قدری بالاست که کارخانهها ظرفیت پذیرش آن همه چغندر قند را ندارند و در نهایت در هر دو حالت کشاورزان به اجبار باید این محصول آبدوست را به دامداریها به عنوان خوراک دام به فروش برسانند. اکنون این معضل در استان خراسان شمالی به وقوع پیوسته و کشاورزان کامیون کامیون چغندرهایشان را راهی دامداریها میکنند. در این خصوص نماینده مردم ارومیه نیز در مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با «جوان» میگوید: «درست است که چغندرقند به لحاظ کشاورزی محصولی پر سود است، اما با این حجم تولید نه سودی نصیب کشاورزان میشود و نه منابع آبی میتوانند فرصتی برای تجدید بیابند.» هادی بهادری با اشاره به اینکه یکی از دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه و زمانبر شدن احیای آن همین معضل کشت بیبرنامه محصولات آبدوست است، ادامه میدهد: «دولت مؤظف است برای حفاظت از منابع ارزشمند کشور جلوی طرحهای ویرانگری همچون توسعه کشت چغندرقند که به منابع آبی خسارت میزند را بگیرد. با این حال هیچگونه همتی از سوی متولیان در این راستا دیده نمیشود.» وی ادامه میدهد: «به نظر میرسد مسئولان عالی رتبه جهادکشاورزی از کارخانهداران چغندرقند حمایت میکنند و نمیگذارند کشت این محصول کاهش یابد.»
بهادری با تأکید این موضوع که کارخانهداران با مسئولان عالیرتبه جهادکشاورزی دست به یکی کردهاند و منابع آبی را برای کسب سود به هدر میدهند بیان میکند: «چغندر قند و تولید قند به عنوان یک محصول استراتژیک همچون گندم شناخته نمیشود که روز به روز بر سطح زیر کشت آن افزوده شود. اکنون هم که با افزایش بیماریهای پیشرفته و غیرپیشرفته دیابت در کشور مواجه هستیم.»
کشت جایگزین باید مد نظر قرار گیرد
در حال حاضر بر اساس گفته برخی از مسئولان هنوز برخی از کارخانههای فرآوری چغندر قند معوقات کشاورزان را پرداخت نکردهاند و دست کشاورزان خالی است. با اینحال روستاییان به هر دری میزنند تا بتوانند همچون سالهای گذشته بذرها را در دل خاک بکارند. به گفته نماینده مردم ارومیه در مجلس اغلب کشاورزان نمیدانند باید چه محصولی بکارند و از عواقب انتخاب بذر چغندر و کشت آن نیز اطلاع کاملی ندارند و این وظیفه کارشناسان جهادکشاورزی است که آنها را در مسیر درست هدایت کنند. بهادری میافزاید: «متأسفانه مسئولان جهادکشاورزی در خواب غفلت قرار دارند، در صورتی که امکان کشت محصولات سودده زیادی وجود دارد.»
این نماینده مجلس تأکید میکند: «کشاورزان اغلب کشور میتوانند به جای کشت بیرویه محصولات آبدوست دست به کشت گیاهان دارویی، زعفران و حتی دانههای روغنی بزنند که علاوه بر حفظ منابع آبی و جلوگیری از فرسایش خاک، سود کشاورزان را هم تأمین میکند.» با این حال زمانی این اتفاق رخ خواهد داد که مسئولان جهادکشاورزی دست به کار شوند و کشاورزان را آموزش دهند. بهادری با اشاره به اینکه این اولین بار نیست که شاهد کم کاری متولیان جهاد کشاورزی هستیم ادامه میدهد: «به طور کلی به دلیل برخورداری مسئولان این سازمان از حق امضاهای طلایی باید یه روز شاهد واردات بیرویه و خسارت دیدن کشاورزان باشیم و روز دیگر با ممنوعیت واردات خسارات زیادی را به مصرفکنندگان تحمل کنند.» لازم به ذکر است که به رغم تلاش روزنامه «جوان» برای برقراری ارتباط با علیرضا یزدانی، مجری طرح چغندرقند و شنیدن پاسخهای این مقام مسئول در خصوص چرایی افزایش سطح زیر کشت این محصول، اما این ارتباط حاصل نشد. با این حال امید است همانطور که کارشناسان و نماینده مجلس تأکید میکنند باید سطح زیر کشت این محصول تنها با نیاز سالانه مردم در کشور تنظیم شود و جلوی این کشت بیرویه گرفته شود.