وقتی مهریه ابزار تجارت می‌شود!

سرویس سبک زندگی جوان آنلاین- زهرا هنربخش(کارشناس ارشد حقوق): اسلام به عنوان دینی که به ازدواج خیلی بها می‌دهد، شرایط بسیار ساده‌ای را برای این سنت حسنه در نظر گرفته است و از نظر دین اسلام، هرچند ازدواج یک قرارداد است، اما بسیار مقدس است. مهریه نیز برخلاف تصور بسیاری از زوج‌های جوان تضمین زندگی مشترک و ضامن خوشبختی آن‌ها نیست بلکه به لحاظ دینی و مذهبی هدیه‌ای است که در زمان عقد داماد به عروس می‌دهد. متأسفانه دریافت مهریه امروزه برای برخی زنان به نوعی تجارت تبدیل شده است.

در جامعه ما برخی زنان مهریه را نوعی درآمد برای خود می‌دانند که زندگی مشترک را شروع نمایند و در زمان کوتاهی آن را به پایان برسانند و مهریه خود را مطالبه کنند و گاهی آنقدر همسرشان را تحت فشار قرار می‌دهند تا مجبور به طلاق توافقی شود. این موضوع در جامعه اسلامی ما بسیار ناپسند است که زوجه، سکه و حقوقی که قانون برای بقا و استحکام زندگی زناشویی در نظر گرفته است را به صورت دیگر و در جهت منافع شخصی خود استفاده نماید. البته در اینکه مهریه عندالمطالبه است حرفی نیست، اما تلاش برای دریافت مهریه از زوج با انگیزه‌های سودجویانه هیچ نسبتی با ماهیت آن ندارد.

در حال حاضر کارکرد و فلسفه مهریه به عنوان مهر و محبت مرد به زن رنگ باخته و بعضاً به قدرتی برای زنان تبدیل شده است. خیلی از خانواده‌ها فلسفه مهریه را فراموش کرده و به آن به عنوان تضمینی برای خوشبختی نگاه می‌کنند در صورتی که با توجه به آیه قرآن کریم (و آتو النساء صدقاتهن نحله) مهریه زنان را که به خود آن‌ها تعلق دارد و عطیه و پیشکشی است از جانب شما به آن‌ها به خودشان بدهید، چنین برمی‌آید که مهریه بخشش و هبه‌ای است از طرف مرد به زن.

مهریه برای تعدیل روابط زن و مرد و پیوند آن‌ها به یکدیگر است و ریشه در حیا و عفاف زن دارد. یکی از اقداماتی که در اسلام جهت احترام و کرامت زن در نظر گرفته شده این است که هدیه‌ای به نام مهریه یا صداق در زمان عقد نثار او گردد.
در اسلام برخلاف آنچه امروزه باب شده است مهریه جنبه مادی و اقتصادی ندارد بلکه از لحاظ معنوی پیوند مهر و محبت بین زن و مرد و بقا و تکامل زندگی منظور گردیده است، به طور مثال رسول اکرم (ص) گاهی مهریه اصحاب خویش را تعلیم سوره‌ای از قرآن مجید قرار می‌دادند.

مهریه اظهار محبت و عشق مرد نسبت به زن و تدبیری است از نظر شرع مقدس و قانون برای بالا بردن ارزش معنوی زن و قرار دادن او در جایگاه عالی‌تر. در اصل ارزش معنوی مهریه برای زنان بیشتر از ارزش مادی و اقتصادی آن است.

از نظر شرعی مهریه زیاد قرار دادن برای زن اشکالی ندارد، اما در جامعه کنونی که از نظر اقتصادی بسیاری از جوانان در تنگنا بوده و توان مالی چندانی ندارند مهریه سنگین می‌شود سدی در مقابل ازدواج جوانان و باری سنگین بر دوش مردان!

بی‌تردید بخشی از دلایل بالا رفتن سن ازدواج و همچنین بالا رفتن آمار طلاق در جامعه ناشی از توقعات بیش از اندازه و چشم و همچشمی‌های نامتعارف خانواده‌ها می‌باشد، که برای ازدواج جوانان به جای معنویات، مادیات را ترجیح داده و ملاکشان مهریه‌های سنگین و مخارج بالای مراسم ازدواج و... است.

چه بسا گاهی اوقات دختران خاص مهریه‌های خاص و عجیب و غریب درخواست می‌نمایند. شاید این جمله به گوش همه آشنا باشد که مهریه را کی داده و کی گرفته؟! اگر قرار است مهریه را کسی نگیرد و کسی هم ندهد پس چرا اینقدر سنگین و عجیب و غریب تعیین می‌شود؟ مهریه‌هایی که برای دادن و گرفتن آن باید از هفت‌خوان رستم رد شد. مهریه‌های آنچنانی از چندین هزار سکه و شمش طلا گرفته تا هزار مرجان دریایی، یک کیلو بال مگس و رونویسی از دیوان باباطاهر و... که موارد مشاهده شده از مهریه‌های عجیب و غریب سال‌های اخیر می‌باشد و هیچ کدام هم شدنی نیست و قداست ازدواج و خانواده را زیر سؤال می‌برد.

مهریه هدیه‌ای است که مرد در قبال ازدواج به زن می‌دهد و پرداخت آن باید همراه با رضایت و صداقت و صفا باشد، چنانچه قرآن کریم نیز مردان را امر می‌نماید که مهریه زنان خود را با میل و رغبت و رضایت بپردازند.
همچنین نپرداختن مهریه -که حق شرعی و قانونی زن است- در قرآن کریم ظلم و گناه آشکار خوانده شده است. چون بعضی خیال می‌کردند و شاید هم خیال کنند که مهریه یک حق سرسری است که می‌توان از پرداختن آن طفره رفت. خداوند متعال در قرآن کریم تأکیداً هشدار داده است که چنین نیست و مهریه ملک و مال زن است و نپرداختن مهریه یا باز پس گرفتن آن ظلم و گناه آشکار است.

مهریه زن نحله و عطای خداوند است که به او داده شده است و مرد هیچ منتی بر او ندارد. مهریه مالی است که خداوند به زن عطا فرموده و بر عهده مرد قرار داده تا به او بدهد، مگر آن که با رغبت و میل چیزی از آن را به مرد ببخشد، به همین خاطر باید مهریه را طوری تعیین نمایند که مرد توان ادای این دین را داشته باشد، زیرا همانطور که گفتیم مهریه عندالمطالبه بوده و با درخواست زن باید به او پرداخته شود.

سنگینی مهریه در روایات متعددی از معصومین (ع) مورد نکوهش قرار گرفته است. همانطور که کم بودن مهریه نشانه برکت و خوش یمنی قدوم زن به خانه مرد شناخته شده است و باعث بالا رفتن ارزش و اعتبار زن از نظر معنوی می‌شود، زیاد بودن مهریه هم نکوهش شده و در روایات از آن به عنوان بد یمنی و شومی زن نام برده شده است.

رسول اکرم (ص) می‌فرمایند: «زن نامبارک، زنی است که مهرش سنگین باشد.»
همچنین حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «مهریه‌های زنان را گران و سنگین نکنید که موجب عداوت و دشمنی می‌شود.»

متأسفانه با تمام این سفارشات و روایات معصومین (ع) امروزه شاهد افزایش مهریه‌ها هستیم و خانواده‌ها مهریه را وسیله‌ای برای فخرفروشی و خودبرتربینی قرار داده‌اند و تصور می‌کنند مهریه بالا باعث تداوم زندگی می‌شود، در صورتی که اسلام تقوا و پاکدامنی را عامل اصلی برتری می‌داند. مهریه‌های سنگین نه تنها ضامن خوشبختی نیستند بلکه با بالا رفتن مهریه شاهد افزایش آمار طلاق هستیم.
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «ان اعظم النکاح برکه ایسره موونه»؛ «بافضیلت‌ترین و پربرکت‌ترین ازدواج‌ها، ازدواجی است که هزینه‌های آن کم باشد.»