سرويس اقتصادی جوان آنلاين: دیروز وقتی بهای ارز در حدود ۳ هزار تومان بود، عده‌ای از اعضای اتاق‌های بازرگانی یکی از دلایل واردات و قاچاق به شکل ورودی به کشور را پایین بودن بهای ارز عنوان می‌کردند. حال در شرایطی که برخی از اعضای اتاق بازرگانی دنبال ارز ۶ هزار تومانی بودند، ارز به بیش از ۱۰ هزار تومان رشد داشته است ولی هم شاهد قاچاق کالا به شکل ورودی هستیم و هم اینکه شاهد افزایش قاچاق کالا به شکل خروجی هستیم به طوری که به گفته رئیس اتحادیه دامداران ایران، سالانه بیش از یک میلیون رأس دام زنده از کشور قاچاق می‌شود که کاهش عرضه را تشدید کرده است.
به رغم آنکه در برنامه ششم توسعه و تشریح وظایف دستگاه‌های اجرایی وظیفه هر دستگاهی برای مبارزه با قاچاق کالا و ارز مشخص است، امروز حوزه قاچاق کالا و ارز دامن‌گیر خروج کالا از کشور شده است. با این روند از طرفی به دلیل رشد حجم نقدینگی ارزش پول در کشور در حال کاهش است و از طرف دیگر با خروج سرمایه به شکل ارز و کالا بازار‌ها با کمبود کالا روبه رو هستند. در این میان وضعیت قیمت در بازار‌ها چنان نابه‌سامان شده است که حتی رئیس‌جمهور به عنوان شخص اول قوه مجریه نیز منتقد شده است.
هزاران واحد دامپروری، آبزی‌پروری و پرورش مرغ سال‌هاست که در حوزه واردات نهاده‌های دامی با چالش مواجهند و این حوزه با انحصار چند واردکننده مواجه شده است که هر وقت اراده کنند می‌توانند قیمت را تعدیل، مثبت یا منفی کنند. در این بین با وجود اینکه می‌توان با تشکیل یک تعاونی مجوز ۶۰ درصد از واردات نهاده‌های دامی مورد نیاز کشور را به تولیدکنندگان واقعی این بخش داد، اما مشخص نیست که چرا دولت‌ها در این باره تعلل می‌کنند و امروز نه تنها بخشی از گرانی مواد پروتئینی به نهاده‌های دامی باز می‌گردد، بلکه اخیراً به دلیل رشد بهای ارز، قاچاق کالا به شکل خروجی از کشور صاحب توجیه اقتصادی شدیدی شده است که حوزه دامی از این گزند مصون نبوده است.
دولت و برخی صادرکنندگان و قاچاقچیان کالا به شکل خروجی از کشور از تعدیل مثبت بهای ارز خواسته یا ناخواسته بهره می‌برند، از این رو با افزایش بهای ارز خروج سرمایه به شکل کالا از کشور تقویت شده که این مورد تعادل در بازار‌ها را بر هم زده‌است.
علیرضا عزیزاللهی با اشاره به اینکه سالانه ۸۵۰ هزار تن گوشت قرمز در کشور تولید می‌شود، افزود: از این حجم ۵۰۰ هزار تن گوشت گوسفند و ۳۰۰ هزار تن نیز گوشت گاو، گاومیش و گوساله است.
وی تقاضا برای گوشت قرمز را یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن دانست و گفت: ۳۰۰ هزار تن کمبود عرضه در کشور وجود دارد که در اوایل انقلاب با واردات ۲۴۰ هزار تن گوشت گوساله منجمد و افزایش تولید گوشت سفید با هدف جایگزینی آن با گوشت قرمز وضعیت بازار تنظیم می‌شد که البته این روند ادامه پیدا نکرده است.
رئیس‌اتحادیه دامداران ایران با اشاره به افزایش سرانه مصرف گوشت مرغ از شش‌کیلوگرم به ۲۹ کیلوگرم و ماهی از ۸۰۰ گرم به شش‌کیلوگرم با افزایش تولید گوشت سفید ادامه داد: تمایل مردم برای مصرف گوشت گرم از نوع گوسفند و جایگزین نشدن گوشت سفید با گوشت قرمز، عامل ایجاد شرایط فعلی و کمبود در بازار شده است.
تقاضا برای گوشت گوسفند ایرانی در کشور‌های عربی
عزیزاللهی با بیان اینکه سرانه گوشت قرمز از اوایل انقلاب تا امروز تقریبا ۱۲ کیلوگرم است، گفت: تقاضای بسیار زیاد برای گوشت گوسفند ایرانی در کشور‌های عربی که منجر به ایجاد پدیده قاچاق شده است نیز دلیل دیگر کمبود دام برای تأمین گوشت گوسفند است به طوری که هم اکنون شاهد قاچاق سالانه بیش از یک‌میلیون رأس دام زنده از کشور هستیم که کمبود عرضه را تشدید کرده است.
وی کاهش مراکز تولید با مهاجرت روستائیان به حاشیه شهر‌ها و یکجا‌نشینی عشایر را نیز از دلایل دیگر کاهش حجم تولید گوشت در کشور دانست و افزود: دولت نتوانسته است بین عرضه و تقاضا تعادل ایجاد کند.
رئیس اتحادیه دامداران ایران با اشاره به حجم محدود تولید دام سبک در جهان و تمایل مردم برای دریافت گوشت گرم گوسفند ادامه داد: واردات گوشت گرم گوسفند فقط از کشور‌های زلاندنو، استرالیا و کشور‌های (cis آسیای میانی) امکانپذیر است که حجم محدود تولید در میزان واردات آن نیز اثرگذار بوده است.
رونق تولید گوشت گرم گوسفندی با کاهش حساسیت بر قیمت
عزیزاللهی رونق تولید گوشت گرم گوسفندی با رفع مشکلات بخش نهاده‌ها و کاهش حساسیت بر قیمت گوشت را امکانپذیر دانست و افزود: در حال حاضر با افزایش ۳۰ تا ۴۰ درصدی قیمت نهاده‌ها، پرورش دام سبک توجیه اقتصادی مناسب ندارد به همین دلیل دامدار، دام خود را با وزن کم به بازار عرضه می‌کند البته در چند ماه گذشته با افزایش قیمت گوشت، تمایل دامداران برای تولید افزایش یافته که اثر آن در ماه‌های آینده بروز می‌کند. وی با اشاره به اینکه محدودیت امکان تولید دام سبک مشکل اصلی در تأمین بازار است، گفت: ایجاد دامداری سبک به صورت صنعتی شاید بتواند مشکل تولید را برطرف کند، اما به دلیل افزایش هزینه تولید، در کاهش قیمت گوشت اثرگذار نیست.
رئیس اتحادیه دامداران ایران افزود: برای جبران کمبود فعلی در گوشت قرمز یا باید قیمت نهاده‌ها را کنترل کرد یا میزان تقاضا برای آن کاهش یابد.
قاچاق دام زنده ۴/۵ برابر شد
دهقانی‌نیا، مدیر کل نظارت بر سامانه‌های الکترونیکی و هوشمند ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: میزان قاچاق دام در هشت ماهه امسال با رشد ۴ و نیم برابری به میزان ۹۲۶ هزار و ۴۷۷ رأس دام رسیده است.
وی افزود: قبلاً قاچاق دام به صورت ورودی بود و لحاظ نشدن ضوابط بهداشتی دام مورد توجه قرار می‌گرفت. این در حالیست که حالا شرایط عوض شده و دام جزو کالا‌های مشمول قاچاق خروجی شده است.
دهقانی‌نیا ادامه داد: هم‌اکنون بیشترین قاچاق دام به کشور‌های همسایه از جمله عراق صورت می‌گیرد. وی با اشاره به پیچیدگی‌های تثبیت دام قاچاق اظهار کرد: به‌عنوان مثال صاحب دام آن را به لب مرز برده و رها می‌کند و این دام به آن سوی مرز می‌رود حالا چه کسی باید دستگیر شود؟ و چه ضابطه‌ای باید در این خصوص اعمال شود؟
دهقانی‌نیا ادامه داد: از سوی دیگر دلالان وارد کار می‌شوند و با عشایر ارتباط گرفته و آن‌ها را وسوسه به پرداخت بهایی گزاف می‌کنند.
وی تصریح کرد: در این حالت نیز عشایر مسیر خود را طی کرده و دام را در جایی رها کرده و باقی ماجرا را به دلال محول می‌کنند که تمام این‌ها پیچیدگی‌های مقابله با قاچاق دام را مشخص می‌کند.
مدیر‌کل نظارت بر سامانه‌های الکترونیکی و هوشمند ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز اظهار کرد: تمام این مشکلات به‌خاطر بی‌هویتی دام عشایر است که باید مسیر‌های کوچ آن‌ها مشخص و از سوی دیگر دامشان نیز هویت‌دار شود.
