قبل از جنگ اوکراین و روسیه و گران شدن مواد غذایی در بازارهای جهانی تصور بسیاری از کشورها بر آن بود که تامین غذایی مردم از بازارهای بینالمللی به راحتی میسر است، اما پس از جنگ میان دو غول تامین کننده زنجیره غلات جهانی بازارهای مصرف موادغذایی موجب اخلال شد. از این رو بسیاری از کشورهای تولیدکننده غذایی برای صادرات خود محدودیت گذاشتند و این مسئله در کنار جنگ باعث کمبود موادغذایی و گران شدن یکباره کالاهای اساسی شد و همین امر مسئله تامین غذایی را برای اکثر کشورها دچار چالش کرده است و نیاز به خودکفایی کالاهای اساسی بیش از هر زمان دیگری احساس میشود.
بخش کشاورزی عهدهدار تامین امنیت غذایی است و در همه کشورها امنیت غذایی در حد امنیت ملی است. تقریبا تمام کشورهای توسعه یافته بخش کشاورزی توسعهیافتهای دارند، بنابراین بخش کشاورزی با این کارکردها و همچنین کارکردهای دیگر از جمله در حوزه گردشگری، انسجام اجتماعی، ایجاد سرمایه اجتماعی و جلوگیری از بسیاری از بحرانهای اجتماعی که میتواند به واسطه تغییرات نرخ مواد غذایی اتفاق بیفتد، بسیار مهم است. در حال حاضر در ایران نزدیک به ۱۲۵ میلیون تن محصولات کشاورزی برای جمعیت ۸۵ میلیون نفری کشور تولید میشود و بخشی از این تولیدات به علت سنتی بودن و نبود فناوریهای جدید هدر میرود.
متاسفانه فناوریهای کشاورزی در ایران همان فناوریهای ۶۰ سال پیش است و هنوز تغییر بزرگی در این فناوریها صورت نگرفته است و از طرفی الگوهای مصرف نیز تغییر نکرده است. بخش عظیمی از تولیدات کشاورزی در مسیر تولید تا بازار هدر میرود و ضایعات کشاورزی در ایران بیش از حد نرمال جهانی است. بنابرطبق آمارهای منتشر شده ضایعات کشاورزی در ایران برابر غذای ۱۵ میلیون نفر است که متاسفانه تبدیل به پسماندهای غذایی میشود.
در حال حاضر کشاورزی به روشهای سنتی اقتصادی نیست و باعث افت بهرهوری میشود و باید طیف وسیعی از فناوریهای دانشبنیان و نوین را به سمت آن سوق داد تا باعث توسعه بخش کشاورزی در ایران شود. طیف وسیعی از فناوریها مثل صنایع تبدیلی، بستهبندی، نگهداری، حمل و نقل بازاریابی نوین و با علم روز باید به صنعت کشاورزی متصل شود و کشاورزی ایران از روش سنتی به مدرن تبدیل شود تا در بازارهای جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد. به عنوان مثال هلند کشوری است که در بخش توسعه کشاورزی به همراه فناوری جزو پیشگامان این عرصه محسوب میشود. به طوری با آنکه مساحت هلند نسبت به امریکا ۳ درصد است، اما دومین صادر کننده محصولات کشاورزی در جهان محسوب میشود. سیبزمینی یکی از ۱۰ مادهی غذایی پرمصرف در جهان است و هلندیها در سال ۲۰۱۷ توانستهاند با کسب سهم ۴/۱۹ درصدی، رتبهی اول را در صادرات این محصول اختیار داشته باشند. این در حالی است که سهم کشورهای پهناوری همچون چین و ایالات متحده از صادرات سیبزمینی به ترتیب ۶.۸ و ۵.۸ درصد بوده است. میانگین برداشت سیب زمینی برای هر چهار هزار متر مربع در حدود ۹ تن است؛ اما در برخی مزارع هلند رقم برداشت به ۲۰ تن میرسد.
بالغ بر ۵۰ درصد محصولات کشت شده در این کشور اروپایی به صورت گلخانهای پرورش مییابند. این بدین معنی است که کشاورزان هلندی کنترل قابل توجهی روی منابع مصرفی از جمله آب دارند. هلندیها توانستهاند مصرف آب را برای محصولات کلیدی، همچون گوجهفرنگی و سیبزمینی تا ۹۰ درصد کاهش دهند. این کاهش را مدیون استفاده از سیستمهای آبیاری مدرن هستند که به طور هوشمند و توسط رایانهها کنترل میشوند.
در پایان باید گفت ایران در حال حاضر باتوجه به گران شدن مواد غذایی در بازارهای جهانی و خشکسالی شدیدی که کشور را فراگرفته است بیش از هر زمان دیگر نیازمند فناوریهای جدید و تبدیل کشاورزی سنتی به مدرن در تمام عرصههای مثل ماشینهای کشاورزی، حمل و نقل، بحث فراوری، صنایعتبدیلی، آبیاریهای نوین، بخش سمومهای شیمیایی و... است تا نه تنها نیازهای داخلی را رفع کند بلکه بتواند تولید اضافی را روانه بازارهای صادراتی کند.