یک کارشناس اقتصادی معتقد است بخش زیادی از اقتصاد ایران که در آن فرار مالیاتی رخ می‌دهد و اقتصاد زیرزمینی که در کشورمان وجود دارد، بر اثر نبود اطلاعات رونق گرفته است. در سایه بهره‌مندی از ابزار‌های نوین مانند سامانه مؤدیان و دسترسی به اطلاعات متقن می‌توانیم با این کجروی‌ها مقابله کنیم. اقتصاد زیرزمینی و فرار مالیاتی بیش از ۵۰درصد از مالیات وصول‌نشده کشور را تشکیل می‌دهد و مقابله با آن‌ها اهمیت بالایی دارد. با داده‌های خروجی سامانه مؤدیان می‌توان از فرار مالیاتی در بخش زیرزمینی اقتصاد جلوگیری و نظام مالیاتی را به سمت عدالت بیشتر هدایت کرد.
یکی از ملزومات شکوفایی اقتصاد هر کشوری در اختیار داشتن یک نظام مالیاتی کارآمد است، به طوری که مالیات‌ستانی به صورت عادلانه انجام و درآمد‌های مالیاتی در راستای بهبود اداره کشور به کار گرفته شود.
مالیات‌گیری صحیح به افزایش انگیزه مردم برای مالیات‌دهی منجر می‌شود و در نهایت کاهش اقدامات مخرب و سوداگرانه و افزایش تمایل برای انجام فعالیت‌های تولیدی را به دنبال دارد.
بی‌عدالتی در اخذ مالیات، عدم‌شفافیت در حوزه جریان کالا، پایین بودن درآمد‌های مالیاتی کشور نسبت به تولید ناخالص ملی و عدم‌دسترسی به اطلاعات مؤدیان از جمله مشکلاتی است که کارشناسان معتقدند در نظام مالیاتی ایران وجود دارد.
به منظور رفع این مشکلات تاکنون قوانین متعددی در مجلس شورای اسلامی تصویب شده و سازمان امور مالیاتی نیز اقداماتی انجام داده است، اما به زعم کارشناسان این تلاش‌ها کافی نبوده و باید اصلاحاتی اساسی در ساختار مالیاتی کشور صورت بگیرد.
قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان یکی از مصوبات مجلس یازدهم است که با هدف اصلاح نظام مالیاتی کشور به اجرا گذاشته شد. اتصال دستگاه‌های کارتخوان به سامانه مؤدیان به افزایش شفافیت اقتصادی در کشور منجر شد و زمینه را برای مالیات‌گیری عادلانه‌تر فراهم کرد. راه‌اندازی سامانه مؤدیان توسط وزارت اقتصاد از تیر ماه سال گذشته کلید خورد. الان از ۳۰۰ هزار عنوان مؤدی تنها ۲۵ هزار مورد به سامانه ملحق شده‌اند. اشخاص حقوقی تا اول مهر ماه و اشخاص حقیقی تا اول دی ماه فرصت دارند به این سامانه بپیوندند.
هادی حق‌شناس، کارشناس اقتصادی در گفتگو با «جوان» در خصوص مزیت‌های سامانه مؤدیان و خدمتی که می‌تواند برای مالیات‌گیری هوشمند و عادلانه در کشور داشته باشد، با بیان این موضوع که هر چقدر بتوانیم با استفاده از ابزار‌های نوین مانند سامانه مؤدیان به مالیات‌ستانی بپردازیم، به نفع کشور و مردم است، تصریح کرد: تا جایی که امکان دارد باید از مالیات‌ستانی تخمینی، علی‌الرأسی و مبتنی بر حدس و گمان فاصله بگیریم. هر چقدر سازمان امور مالیاتی کشور به ابزار‌های نوین مجهز شود و بتواند از این امکانات جدید برای مالیات‌ستانی عادلانه بهره بگیرد، بهتر است.
وی افزود: مالیات‌ستانی مبتنی بر اطلاعات که از رهگذر راه‌اندازی کامل سامانه مؤدیان محقق می‌شود، به نفع مؤدیان است، زیرا اخذ مالیات بر اساس اطلاعات صورت می‌گیرد و از مالیات‌ستانی تخمینی دوری می‌کنیم. از طرف دیگر، بهره‌گیری از ابزار‌های نوین مانند سامانه مؤدیان به نفع سازمان امور مالیاتی کشور است و روند مالیات‌گیری را تسهیل می‌کند.
حق‌شناس خاطرنشان کرد: نکته کلیدی این است که اطلاعات مبنای هر سیاستگذاری است. بدون اطلاعات نمی‌توانیم تصمیمات درستی اخذ و آن‌ها را اجرایی کنیم. هر تصمیمی که بخواهیم برای اداره بهتر کشور بگیریم، نیاز به اطلاعات داریم. چه بسا برخی سیاستگذاری‌های صحیح که تا الان موفق به اتخاذ آن‌ها نشده‌ایم، به خاطر نبود اطلاعات معطل مانده است. سامانه مؤدیان می‌تواند در یک بستر منسجم این اطلاعات را جمع‌آوری کند و در اختیار سیاستگذاران قرار دهد.
این کارشناس اقتصادی گفت: تا امروز سازمان امور مالیاتی به دلیل نبود اطلاعات سراغ کارمند و کارگر دولتی و بقالی می‌رفت که اطلاعاتش ثبت و ضبط شده بود و از آن‌ها به صورت منظم مالیات می‌گرفت. حالا در سایه اطلاعاتی که در سامانه گردآوری می‌شود، این سازمان می‌تواند با قدرت و بر اساس اطلاعات متقن به مالیات‌ستانی عادلانه مبادرت کند.
