به وضعیتی که در آن طبقات ضعیف و دهک‌های پایین اجتماع توانایی تغییر وضعیت خود و ارتقای اقتصادی را پیدا نمی‌کنند، چرخه یا دام فقر گفته می‌شود. در این وضعیت افراد ضعیف از جهت اقتصادی همواره ضعیف می‌مانند و حتی این وضعیت در نسل‌های بعد این خانواده‌ها هم ادامه پیدا می‌کند. دلایل مختلفی را می‌توان برای شکل‌گیری دام فقر برشمرد که در ادبیات اقتصادی به آن پرداخته شده است. از جمله این دلایل می‌توان به دسترسی پایین‌تر به تحصیل و مهارت‌آموزی، ناآشنایی با فرصت‌های اقتصادی، ناتوانی برای برنامه‌ریزی بلندمدت و بیکاری اشاره کرد. یکی از مواردی که در این مطلب به‌آن خواهیم پرداخت، دسترسی محدود دهک‌های پایین به اعتبارات بانکی است. براساس آمار‌هایی که وجود دارد، تفاوت اساسی در دسترسی افراد پردرآمد و کم‌درآمد به اعتبارات بانکی وجود دارد:
* بر اساس پژوهشی از بانک جهانی، در سال۲۰۱۷ تنها ۳۴درصد از ۴۰درصد پایین جامعه دارای حساب بانکی بودند، در حالی که این عدد برای ۶۰درصد بالای جامعه حدود ۷۶درصد بود. این پژوهش در سطح همه کشور‌ها انجام شده بود (Demirguc- Kunt et al. , ۲۰۱۸)
* بر اساس پژوهش فوق، دسترسی به اعتبارات در میان گروه‌های اجتماعی به شدت متفاوت است. در این بین خانواده‌های کم‌درآمد، زنان و روستاییان مشکلات بیشتری برای دریافت تسهیلات داشته‌اند.
* گروه مشاوره کمک به فقرا (CGAP) برآورد کرد تنها ۱۴درصد از بزرگسالان در کشور‌های در حال توسعه به تسهیلات بانکی دسترسی دارند. (Collins et al. , ۲۰۰۹)
بر این اساس می‌توان گفت خانواده‌های کم‌درآمد و کسب‌وکار‌های کوچک، دسترسی کمتری به اعتبارات بانکی در مقایسه با گروه‌های پردرآمدتر دارند. این تفاوت هم در سطح یک کشور و هم در بین کشور‌های توسعه‌یافته و کمتر توسعه‌یافته قابل بررسی است. علل مختلفی را می‌توان برای تفاوت ایجاد شده ذکر کرد که در ادامه به آن می‌پردازیم:
۱) خانواده‌های کم‌درآمد معمولاً دارای اسناد رسمی نیستند، برای مثال می‌توان به مالکیت رسمی، ثبت رسمی کسب‌وکار و سابقه مالیاتی اشاره کرد.
۲) بانک‌ها ترجیح می‌دهند برای راحتی بیشتر با مشتریان بزرگ همکاری کنند، همکاری با مشتریان کوچک نیازمند هزینه‌های عملیاتی بیشتری است.
۳) به دلیل نبود سابقه اعتباری، مسئله اطلاعات نامتقارن در مورد خانواده‌های کم‌درآمد بیشتر رخ می‌دهد.
بر این اساس سیاست‌هایی باید اخذ شود تا امکان دسترسی اعتباری برای خانواده‌های کم‌درآمد نیز فراهم شود.
یکی از سیاست‌هایی که در حال حاضر از سوی دولت سیزدهم در حال پیگیری است، موضوع خانه‌دار کردن مردم است. این اقدام آثار مثبت زیادی خواهد داشت که در مطالب قبل به آن پرداخته شده است، اما یکی از مهم‌ترین آثار جانبی تحقق این وعده، افزایش دسترسی طبقات پایین به اعتبارات بانکی از مسیر وثیقه‌کردن ملک خواهد بود.
به عبارت دیگر خانواده‌های کم‌درآمد که تاکنون به دلیل مشکلات و نبود وثیقه به اعتبارات بانکی دسترسی نداشتند، زین پس این امکان را خواهند داشت.
دسترسی به اعتبارات بانکی مزیت بزرگی است که می‌تواند سطح زندگی خانواده را به طور کلی تغییر دهد و گروه‌های کم‌درآمدی که به دلیل عدم‌دسترسی به اعتبارات بانکی امکان گسترش کسب‌وکار خود و حل مشکلات اقتصادی را نداشتند و به همین دلیل همواره در دام فقر گرفتار بودند، رهایی بخشد.
