جوان آنلاین: مدل تعرفه‌گذاری گاز خانگی در حال حاضر به ۱۲ پله مصرفی تقسیم شده است. مشترکین براساس میزان مصرف ماهیانه خود در یکی از این پله‌ها قرار می‌گیرند. در فصل سرد، از جمعیت کل ۲۴ میلیون مشترک واقعی کشور، ۶۴ درصد در پله‌های یک تا سه قرار گرفته و مصرفی مناسب داشته‌اند. در عین حال، تنها سه‌درصد از کل مشترکین در پله‌های هشت تا ۱۲ واقع شده و مصرفی بسیار بالا دارند. مشترکین پرمصرف به طور میانگین مصرفی پنج برابر بیشتر از مشترکین کم‌مصرف دارند و کلاً ۵/۷ درصد از کل مصرف گاز خانگی را تشکیل می‌دهند. دیگر مشترکین نیز در پله‌های میانی قرار دارند. در فصل گرم نیز، ۷۸ درصد از ۲۴ میلیون مشترک در پله‌های یک تا سه واقع شده و مصرفی مناسب داشته‌اند. تنها چهاردرصد از این مشترکین در پله‌های هشت تا ۱۲ واقع شده و مصرفی شش برابر بیشتر نسبت به مشترکین کم‌مصرف دارند. بنابراین، مشترکین پرمصرف تشکیل اقلیتی مطلق از جامعه را می‌دهند و نسبت به اکثریت جامعه که مصرفی متعادل در گاز طبیعی دارند، مصرف بسیار بیشتری دارند.
مهم‌ترین نکته درباره مشترکین پرمصرف، سطح رفاه آن‌ها است. بررسی نشان می‌دهد که بیش از ۹۰ درصد از مشترکین پرمصرف در مناطق مرفه تهران ساکن هستند. مناطق یک تا سه شهری تهران که گران‌ترین هزینه مسکن را دارند، بالغ بر ۶۶ درصد از مشترکین پرمصرف را تشکیل می‌دهند. این نشان می‌دهد که اکثر پرمصرفین در مناطق مرفه ساکن هستند. همچنین، الگوی مصرف در این مناطق بسیار پرمصرف‌تر از سایر دسته‌های جامعه است. به عنوان مثال، ۱۰ درصد از مشترکین در مناطق یک تا سه تهران در پله‌های هشت تا ۱۲ قرار دارند. در مقایسه، در شهر مشهد بیش از ۱۳ درصد از مشترکین در مناطق مرفه پرمصرف هستند، در حالی که در مناطق ضعیف این عدد تنها دو درصد است. این اختلاف نشان می‌دهد که توزیع مصرف گاز خانگی در مناطق مرفه شهر‌ها نسبت به مناطق کم‌تر برخوردار به عدالت است.
دلیل پرمصرف بودن مشترکین در مناطق مرفه می‌تواند به عوامل مختلف بازگردد. این عوامل شامل اندازه و نوع مسکن، تجهیزات رفاهی موجود در خانه مانند استخر و سونا، تعداد افراد ساکن در هر خانوار، سبک زندگی و رفاه اقتصادی مشترکین است. به عنوان مثال، خانه‌های بزرگ‌تر و لوکس‌تر در مناطق مرفه معمولاً مصرف بیشتری دارند. همچنین، وجود تجهیزات رفاهی اضافی مانند استخر و سونا نیاز به مصرف بیشتر گاز را ایجاد می‌کند. همچنین، تعداد افراد ساکن در هر خانوار نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. خانوار‌های بزرگ‌تر معمولاً مصرف بیشتری دارند زیرا برای تأمین نیاز‌های بیشتر از گاز استفاده می‌کنند.
دولت‌ها و سازمان‌های مربوطه در اکتشاف راهکار‌هایی برای کاهش مصرف گاز در مشترکین پرمصرف در مناطق مرفه کشور‌ها مشغول هستند. این راهکار‌ها شامل تشویق به استفاده از انرژی‌های جایگزین مانند انرژی خورشیدی، بهینه‌سازی سیستم‌های گرمایش و سرمایش، اصلاح قیمت‌ها و تعرفه‌ها براساس سطح مصرف و آموزش و ارتقای آگاهی مشترکین در مورد مصرف بهینه‌تر گاز می‌باشد. همچنین، ممکن است برنامه‌های تشویقی مالی برای کاهش مصرف ارائه شود، مانند ارائه تخفیف‌های ویژه برای مشترکینی که مصرف خود را کاهش دهند.
معقول‌ترین راه حل کاهش مصرف گاز طبیعی خانگی در کشور، تمرکز بر آن دسته از مشترکین پرمصرفی است که خارج از الگوی مصرف قرار دارند. بدین ترتیب، وضعیت مطلوب را می‌توان گران کردن هزینه گاز طبیعی برای این دسته از مشترکان دانست، به شکلی که انگیزه کافی را برای اصلاح مصرف ایجاد نماید.
بنابراین اصلاح هزینه گاز خانگی باید به‌گونه‌ای صورت پذیرد که عمده مردم کم‌مصرف (پله‌های یک تا سه) هیچ‌گونه افزایش قیمتی را در قبض ماهیانه خود نداشته و حتی مقداری نیز از هزینه آن‌ها کاسته شود. پله‌های میانی (چهار تا هفت) افزایش معقول در حدودی برابر تورم را تجربه نمایند؛ و نهایتاً مشترکین پرمصرف (پله‌های هشت تا ۱۲) افزایشی قابل توجهی را در قبوض گاز خود داشته باشند، به‌گونه‌ای که پرمصرف‌ترینِ آن‌ها (پله ۱۲) در فاز دوم تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها گاز را با قیمت غیریارانه‌ای و برابر با ارزش تجاری آن دریافت نماید. این مهم با اجرای کامل نظام تعرفه‌گذاری پلکانی مؤثر پرمصرف‌ها انجام خواهد شد سبب می‌شود که فشار قابل‌توجه مالی به اقلیت مرفه پرمصرف وارد شود و آن‌ها را وادار به اصلاح مصرف گاز خانگی نماید. از طرفی مسئله اصلی در مسئله بهینه سازی، کنترل و مدیریت مصرف مشترکان پرمصرف (پله ششم مصرف به بعد) است که باید از طریق اعمال سیاست‌های قیمتی این اتفاق صورت گیرد، زیرا در حال حاضر مشترکان پرمصرف گاز خانگی عمدتاً ثروتمند هستند و سیاست‌های قیمتی و اصلاح و واقعی‌سازی تعرفه برای بهینه‌سازی مصرف آن‌ها کارساز خواهد بود و با فرهنگ‌سازی مصرف این عده قلیل، اما پرمصرف کاهش پیدا نخواهد کرد.
