جوان آنلاین: تب بالای فروش زمین به صنعتگران از طریق مزایده و مهیاکردن زمین برای بورس‌بازی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی باعث شده است این شهرک‌ها رونقی نگیرند، علاوه بر این حتی افرادی هم که اقدام به سرمایه‌گذاری در این نقاط صنعتی می‌کنند، با سرنوشتی نامعلوم و ورشکستگی مواجه می‌شوند. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی تکان‌دهنده از زمین‌خواری در شهرک‌های صنعتی پرده برداشت و اعلام کرد: در شهرک‌های صنعتی در حال حاضر، زمین به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده است، نه کالای مصرفی و در این وضعیت صنعتگر یا هر فرد دیگر با هدف صرف خرید زمین و کسب سود آتی از فروش زمین، اقدام می‌کند و نه با انگیزه تولید، به ویژه آنکه در حال حاضر در ایران می‌توان بدون پرداخت مالیات یا عوارض، زمین‌ها را در شهرک صنعتی با اهداف سوداگرانه احتکار کرد و به فروش رساند. به این ترتیب، خرید زمین در شهرک‌های صنعتی در موارد بسیاری، با هدف سوداگری زمین و نه تولید صورت گرفته است.
سال‌هاست صنعتگران و سرمایه‌گذاران از وضعیت نامناسب شهرک‌های صنعتی ناله می‌کنند. روز‌به‌روز شرایط برای صنعتگران و تولید‌کنندگان این شهرک‌ها دشوارتر می‌شود و جوانانی که با هزاران امید و آرزو برای رونق اقتصاد، تولید و راه‌اندازی یک واحد تولیدی سرمایه‌هایی را جمع‌آوری می‌کنند، بعد از خرید زمین در شهرک‌های صنعتی و قوانین پیچیده با شکست بزرگی مواجه می‌شوند و باید مدت‌ها برای بازپس‌گیری همان مبالغی که در سال‌های گذشته برای احداث یک کارخانه در این شهرک‌ها کرده‌اند، دوندگی کنند. در سایه بی‌تدبیری متولیان، این شهرک‌ها در اختیار سرمایه‌گذاران است نه صنعتگران واقعی.
بعضی از افراد که صنعتگر نیستند در شهرک‌های صنعتی واحد یا سوله دارند که به افراد اجاره می‌دهند و به این ترتیب شهرک‌های صنعتی به محلی برای سوداگری و بورس‌بازی زمین تبدیل شده است. یک فعال صنعتی در یکی از شهرک‌های صنعتی استان شیراز در گفتگو با سایت اقتصاد بازار درباره چالش‌های این شهرک می‌گوید: بیشتر ملک‌های نیمه‌کاره و سوله‌های راه‌اندازی‌نشده، شهرک بزرگ صنعتی را به قبرستان سوله تبدیل کرده است، بسیاری از افراد جهت سرمایه‌گذاری در شهرک بزرگ صنعتی شیراز اقدام به ساخت سوله کرده‌اند و درصد کمی از واحد‌های شهرک صنعتی بزرگ شیراز صنعتگر واقعی هستند.
رونق کسب‌وکار‌های کوچک و فعال‌شدن کارگاه‌های کوچک و متوسط که اغلب در شهرک‌های صنعتی مستقر هستند، مطالبه جدی رهبری، مردم و فعالان صنعتی است؛ موضوعی که متأسفانه در این سال‌ها روی زمین مانده است و سوداگران در این شهرک‌ها با سوءاستفاده از نبود نظارت دولت و نهاد‌های نظارتی جولان می‌دهند.
مقام معظم رهبری در سخنان زنده تلویزیونی در ۱۳ اردیبهشت سال ۱۴۰۰ با اشاره به ابعاد چندجانبه ایجاد اشتغال در جامعه، یکی از برنامه‌های مهم و مورد انتظار از دولت‌ها را برنامه ایجاد اشتغال دانستند و با بیانی هشدارآمیز خاطرنشان کردند: «افرادی که به علت منافع شخصی خود و برای استفاده از زمین و ارزش افزوده آن، کارخانه‌ها را به تعطیلی می‌کشانند، بدانند که مرتکب کار باطل و حرام شده‌اند و این کار، خیانت به مردم و کارگران و استقلال و اقتصاد کشور و ضربه به تولید ملی است.»
رهبر انقلاب اسلامی دستگاه‌های مسئول به ویژه وزارت‌های صمت و جهادکشاورزی را به نقش‌آفرینی جدی برای مقابله با این پدیده و برخورد با این افراد توصیه مؤکد کردند. همچنین با اشاره به نظر کارشناسان اقتصادی مبنی بر لزوم فعال‌شدن کارگاه‌های کوچک و متوسط در کنار کارگاه‌های بزرگ افزودند: «گسترش این کارگاه‌ها علاوه بر ایجاد اشتغال، زمینه‌ساز تولید ثروت برای عموم مردم به ویژه طبقات ضعیف و متوسط است.» بعد از سخنان رهبری، علی رسولیان، معاون پیشین وزیر صمت در راستای اجرای فرامین رهبری از تشکیل کمیته ویژه‌ای برای بازپس‌گیری اراضی شهرک‌های صنعتی خبرداد و گفت: اراضی بدون استفاده شهرک‌های صنعتی، از سوداگران بازپس گرفته می‌شود. افرادی که زمین در اختیار گرفته‌اند، اما قصد بهره‌برداری از آن برای فعالیت‌های تولیدی و صنعتی را ندارند و تنها زمین را به قصد سوداگری در اختیار دارند، باید پاسخگو باشند.
از آن تاریخ سه سال می‌گذرد و در این مدت هیچ گزارشی از عملکرد این کمیته ویژه رسانه‌ای نشده است، البته وعده تشکیل کمیته ویژه در ماه‌های پایانی دولت قبل داده شد و هرگز عملیاتی نشد. در دولت مردمی هم سازمان شهرک‌های صنعتی هرازگاهی گزارشی از تعداد واحد‌های راکد در شهرک‌های صنعتی و احیای آن‌ها ارائه می‌کند.
راهکار مجلس برای جلوگیری از سوداگری زمین در شهرک‌های صنعتی
مجلس شورای اسلامی در جریان تصویب قانون برنامه هفتم توسعه تمهیداتی اندیشید تا دست سوداگران از شهرک‌های صنعتی کوتاه شود. در این خصوص مصطفی طاهری، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس درباره وضعیت شهرک‌های صنعتی می‌گوید: در برنامه هفتم توسعه مدت‌زمان مشخصی برای بهره‌برداری از این زمین‌ها پیش‌بینی شده است و در صورتی که این زمین‌ها به بهره‌برداری نرسند، خلع ید و به فرد دیگری واگذار می‌شوند، البته باید وزارت صمت و شرکت شهرک‌های صنعتی قاطعانه بر سر اجرای این قانون بایستند و از لابی افراد بانفوذ جلوگیری شود.
کمبود زمین یا زمین‌خواری در شهرک‌های صنعتی؟
آنچه مسلم است اینکه تبدیل‌شدن زمین به کالای سرمایه‌ای در کشور به شهرک‌های صنعتی نیز سرایت کرده و همین امر موجب شده است تولیدکننده‌نما‌ها با خرید زمین در این شهرک‌ها سود هنگفتی به جیب بزنند. در این خصوص مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی زمین‌خواری در این شهرک‌ها را افشا کرده است.
در این گزارش آمده است: خبر‌هایی از کمبود زمین در شهرک‌های صنعتی به گوش می‌رسد که به جز مشکلات فنی مانند تأمین برق، کار را برای سرمایه‌گذاران مشکل کرده است. به نظر می‌رسد زمین‌خواران در شهرک‌های صنعتی هم به دنبال رونق کسب‌وکار خود هستند. بسیاری از نقصان‌ها و موانع کسب‌وکار‌های مستقر در شهرک‌های صنعتی، به نبود سیاستگذاری زمین در ایران بازمی‌گردد و این نقصان یکی از عوامل اصلی فلج‌شدن کل تولید است، از جمله در شهرک‌های صنعتی در حال حاضر، زمین به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده، نه کالای مصرفی و در این وضعیت صنعتگر یا هر فرد دیگر با هدف صرف خرید زمین و کسب سود آتی از فروش زمین، اقدام می‌کند و نه با انگیزه تولید، به ویژه آنکه در حال حاضر در ایران می‌توان بدون پرداخت مالیات یا عوارض زمین‌ها را در شهرک صنعتی با اهداف سوداگرانه احتکار کرد و به فروش رساند.
همچنین خرید زمین در شهرک‌های صنعتی در موارد بسیاری، با هدف سوداگری زمین و نه تولید صورت گرفته، این در حالی است که با وجود احکام قانونی متعدد، مشکلات شهرک‌های صنعتی در حوزه زیرساخت‌ها همچنان به قوت خود باقی و در مواردی رو به افزایش است. در حال حاضر، با وجود شهرک‌های صنعتی متعدد و عدم‌بهره‌برداری از زمین‌ها، عملاً سرمایه‌گذاران با کمبود زمین در شهرک‌های صنعتی مواجهند و معدودی از سرمایه‌گذاران موفق به تأمین زمین برای سرمایه‌گذاری در شهرک‌های صنعتی، به ویژه در شهرک‌های پرتقاضا مانند شهرک‌های نزدیک به پایتخت خواهند شد.
