جوان آنلاین: از عوامل بسیار مهم و تأثیرگذار بر رشد فکری و جلوگیری از آسیب‌های دنیای امروز که در کمین فرزندان این مرز و بوم قرار گرفته، توجه به تربیت و تعلیم وانتقال آموزه‌های انسان‌ساز اسلام به فرزندان است. امروزه در مقابل تربیت صحیح، روش‌های مختلفی برای غرق‌کردن جوانان و نوجوانان در گرداب فضای غیراخلاقی فرهنگ غرب به کار گرفته شده است که نمونه آن را در نوع رفتار بعضی از نوجوانان در کیفیت پوشش نامناسب یا کیفیت آرایش و رسیدگی به ظاهر یا اقسام رفتار‌هایی که بعضاً باعث نگرانی والدین در مسیر آینده فرزندشان می‌شود، شاهدیم، از این رو نیاز است والدین به عنوان مهم‌ترین مربیان فرزندان، شناخت صحیحی از شخصیت متفاوت دختر و پسر خود داشته باشند تا بتوانند زبان تربیتی خاص هر کدام را به کار گیرند. در این زمینه حداقل باید به چهار تفاوت تربیتی دختران و پسران دقت کرد.
تفاوت اول به ظرافت مادری و اقتدار پدری برمی‌گردد. دختر مادر آینده و کانون احساسات، محبت، لطافت و ظرافت است و پسر پدر آینده، نقطه تکیه، اقتدار و عقلانیت است و باید در تربیت فرزند به دختر و پسر به خصوصیات خاص روحی، شخصیتی و جنسی آنان توجه کرد، بنابراین از آنجا که دختر دارای روحیه لطیف و احساسی است، باید در سختی‌ها به او توجه بیشتری کرد، ولی پسر را در سختی‌ها و مشکلات مدیریت کرد و از قرار گرفتن او در سختی‌ها نهراسید تا اقتدارش تقویت شود، از این رو در احادیث است که اگر دختر به زمین خورد او را بلند کنید، لباسش را تکان دهید و او را نوازش کنید، ولی اگر پسر به زمین خورد، بگذارید خودش بلند شود.
تفاوت دوم به موضوع محبت ویژه به دختران می‌گردد. محبت به فرزندان در کانون خانواده یک توصیه مهم تربیتی است که باید به همه فرزندان منتقل شود ولی با توجه به اینکه دختران تحت تأثیر محبت دیگران قرار می‌گیرند توصیه شده پدر و مادر وقتی قرار است محبت را توزیع کنند اول از دختران شروع کنند تا روحیات و لطافت خاص آنان را مدنظر قراردهند و از محبت کاذب دیگران جلوگیری شود، از این رو در روایات متعددی به این نکته اشاره شده است. به طور مثال در کتاب بحارالانوار از پیامبر اسلام (ص) حدیثی ذکر شده است که می‌فرمایند: هـر کـس وارد بـازار شود و هدیهاى بخرد و آن را بـراى خـانواده خـود ببرد، همانند کـسى اسـت که براى گـروهى نیازمند صدقهاى برد و بـایـد (دادن هـدیه را) از دخـتران شروع کند.
تفاوت سوم مربوط می‌شود به زمان بلوغ و زمان وجوب عبادت. اینکه دختران در پایان ۹ سال قمری و پسران در پایان ۱۵ سال قمری برای عبادت به صورت رسمی از طرف خدای متعال مکلف می‌شوند، این نشان از رشد فکری و آمادگی درک و فهم دختر نسبت به پسر است، از این رو باید تربیت دختر نیز باید متناسب با این تفاوت باشد.
تفاوت چهارم اینکه نیاز به ارتباط کلامی در دختران بیشتر است. هر چند همه فرزندان به ارتباط کلامی از طرف والدین نیازمند هستند ولی در این مورد به صورت خاص دختران با توجه به لطافت، ظرافت و احساسات خاص جنسیتی نیاز بیشتری به انتقال احساسات و خواسته‌های خود از طریق صحبت‌کردن دارند، بنابراین والدین نباید دختران را به سبب صحبت‌کردن و به کار بردن دایره کلمات بیشتر نسبت به پسر مؤاخذه کنند بلکه اجازه دهند آنان این ارتباط را حفظ کنند و آنچه مهم است، فهم گفتار و درک آنان است.
بی‌تردید یکی از حقوق مهمی که بر گردن پدر و مادر نسبت به فرزندان است، رفع نیاز فکری و رشد معنوی با تربیت صحیح است. بعضی تصویرشان از تربیت این است که فرزند به چند آداب اجتماعی برای حفظ جایگاه اجتماعی خود علم داشته باشد و عمل کند تا آبرویی ظاهری برای پدر و مادر باشد، غافل از اینکه وقتی از تربیت صحبت می‌شود، دایره آن بسیار وسیع بوده و شامل همه رفتار‌های پدر و مادر برای رساندن فرزندان به جایگاه انسانیت و درجات عالی معنوی و الهی است، از این رو می‌توان تربیت فرزند را از قبل از تولد فرزند مورد توجه قرار داد. از آثار مهم تربیت صحیح فرزند جلوگیری از تجاوز به حریم دیگران است که پدران و مادران به او در عمل ثابت می‌کنند که باید در همه رفتار‌های خود خدا و بزرگ‌شدن در نگاه خدا را سرلوحه کارهایش داشته باشد.
در روایتی آمده است: به یک بزرگی گفتند بچه شما بی‌ادب است. گفت: چه کرده است؟ گفتند: سقایی مشک آبی روی دوشش بود و می‌رفت، بچه شما یک سوزن به مشک آب فرو کرد و آب‌هایش خالی شد. آن بزرگ خیلی ناراحت شد، رفت به همسرش گفت، همسر شروع کرد به منقلب‌شدن و گفت: باید اینطور باشد، گفت: چرا. گفت: من وقتی حامله بودم، از کنار درخت اناری گذشتم، انار مردم بود. دهنم پر آب شد، یک سوزن در انار فرو کردم و از این سوراخ آب انار را خوردم. من سوزن به انار زدم، باید بچه‌ام به مشک سوزن بزند، بنابراین پیامبر بزرگ اسلام (ص) فرمودند: اَکْرِمُوا اَوْلادَکُمْ وَ اَحْسِنُوا آدابَکُمْ. (بحار الانوار، ج ۲۳، ص ۱۱۴) یعنی به فرزندان خود احترام کنید و با آداب و روش پسندیده با آن‌ها معاشرت کنید یا در حدیثی دیگر فرمودند: اللهُ عَبْداً اَعانَ وَلَدَهُ عَلی بِرِّهِ بِالاِحْسانِ اِلَیْهِ وَ التَّاَلُّفِ لَهُ وَ تَعْلیمِه وَتأدیبِه؛ خداوند رحمت کند پدری را که با نیکی کردن و مهربانی به فرزندش و با آموزش دادن و ادب‌کردنش او را در نیکی به خود یاری می‌کند.
پدران و مادران باید مواظب باشند در مسیر تربیت فرزند از هر گونه رفتاری که باعث نگرانی و بی‌اعتمادی فرزند شوند، دوری کنند که یکی از این موارد تبعیض و ناعدالتی بین فرزندان است. در حدیثی پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند: اِنَّ اللهَ تَعالی یحبُّ اَن تَعدِلوُا بَینَ اَولادِکم حَتّی فی القُبل؛ به درستی که خداوند دوست دارد بین فرزندان عدالت را رعایت کنید، حتی در بوسیدن آنان. (کنزالعمال، جلد ۱۶) یا در حدیث دیگری است که روزی پیامبر (ص) گرما‌گرم سخن با یاران بود. پسر بچه‌ای آمد و نزد پدر خود- که در گوشه‌ای از مجلس نشسته بود- رفت. پدرش دستی بر سر او کشید و او را بر زانوی راست خود نشانید. اندکی به این حال بود که دختر خردسال آن مرد نیز آمد، چون به نزدیک پدرش رسید، مرد دستی به سرش کشید و در کنار خود بر زمین نشانید. پیامبر (که تبعیض و بی‌عدالتی او را مشاهده کرد) به او فرمود: چرا او را بر زانوی چپ خود ننشاندی؟! آن مرد (که به رفتار نادرست خود پی برده بود، به دستور پیامبر عمل کرد) و دخترش را بر زانوی دیگر نشانید. رسول خدا (ص) فرمود: الان عدالت را رعایت کردی. (کتاب العیال- جلد ۱)
امید است دختران این نوگلان و گل‌های زیبای زندگی مورد توجه، محبت و تربیت صحیح پدر و مادر قرار گیرند و از دامن این دختران فرزندانی صالح و پاکدامن به عنوان میوه‌های زندگی در بوستان زیبای دنیا، زندگی سالم و الهی را به جامعه هدیه دهند.
* کارشناس سبک زندگی
