سرويس اقتصادی جوان آنلاين: در‌حالی‌که تحلیلگران از حجم توجه کشور‌های خاورمیانه به انرژی هسته‌ای در تعجب هستند، اما برنامه‌های گوناگونی برای ورود برخی کشور‌های حوزه خلیج‌فارس به حوزه انرژی اتمی در حال اجراست.
به گزارش «جوان»، کشور عربستان سال‌هاست که با مشکل کمبود برق دست به گریبان بوده و در دو دهه فرارو، ۷ گیگاوات برق هسته‌ای و ۴۰ گیگاوات برق خورشیدی به طرح‌های تولید برق این کشور پادشاهی افزوده خواهد شد. هم اکنون، ظرفیت کنونی تولید برق نیروگاه‌های عربستان ۵۵ گیگاوات است که در ۲۰ سال آینده، شاهد دو برابر شدن این عدد خواهیم بود.
در آغاز این ماراتن هسته‌ای، عربستانی‌ها به زودی مناقصه ساخت دو نیروگاه هسته‌ای را برگزار خواهند کرد. گفته می‌شود پنج کنسرسیوم از کره‌جنوبی، فرانسه، روسیه، چین و شرکت وستینگهاوس امریکا در این مناقصه شرکت خواهند کرد. شرکت‌های امریکایی برای حضور در این مناقصه نیازمند انعطاف در قوانین ایالات متحده هستند که از سال‌ها پیش، صادرات فناوری غنی‌سازی و فرآوری اورانیوم را ممنوع کرده است.
هشام یمنی، وزیر انرژی عربستان سعودی که مدیریت شهر انرژی‌های اتمی و تجدیدپذیر ملک عبدالله را بر عهده دارد، می‌گوید: ملت ما علاقه‌مند است تا در حوزه تولید و غنی‌سازی اورانیوم کاملاً خودکفا شود. عربستان سعودی خواهان دارا بودن حداقل ۶۰ هزار تن ذخایر اورانیوم است.
اگر برنامه‌ریزی عربستان مطابق پیش‌بینی‌ها جلو رود، آن‌ها چهارمین کشور خاورمیانه خواهند بود که دارای طرح‌های نیروگاه‌های هسته‌ای تجاری هستند. در امارات متحده عربی، نخستین واحد از چهار واحد نیروگاه هسته‌ای برکت به زودی وارد مرحله راه‌اندازی خواهد شد.
شرکت کره‌ای کپکو کره‌جنوبی با هزینه ۳۰ میلیارد دلار این نیروگاه را ساخته است، اما برخلاف سعودی‌ها، رهبران امارات متحده عربی علاقه‌ای به اکتشاف اورانیوم و فرآورش آن ندارند و شریک کره‌ای همه این اقدامات را بر عهده گرفته است.
در مصر نیز چهار رآکتور هسته‌ای در حال ساخت است. پروژه نیروگاه هسته‌ای الدعبا دارای چهار رآکتور ۱۲۰۰ مگاواتی با طراحی روسی است. هزینه این پروژه نیز ۳۰ میلیارد دلار اعلام شده است. شرکت روس اتم تأمین مالی ۸۵ درصد بودجه طرح را برعهده گرفته است.
ایران نیز یک نیروگاه یک گیگاواتی هسته‌ای را در بندر بوشهر و با فناوری روسی راه‌اندازی کرده است. طراحی اولیه این نیروگاه توسط شرکت زیمنس انجام شده بود، اما با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ میلادی، آلمانی‌ها از این کشور خارج شدند. بعد‌ها مهندسان روسی، عملیات اجرایی را ادامه داده و آن را تکمیل کردند.
براساس اعلام مؤسسه جهانی هسته‌ای، رهبران تهران به زودی ساخت دو رآکتور دیگر را در سایت کنونی آغاز خواهند کرد. از سوی دیگر، ایرانی‌ها ساخت چند رآکتور کوچک را نیز در سواحل مکران آغاز خواهند کرد.
هند و پاکستان
در سواحل خلیج هند، برنامه‌های هسته‌ای به سرعت در حال پیش رفتن است. دولت هند در برنامه پنج ساله خود ساخت ۱۶ طرح هسته‌ای تولید برق را پیش‌بینی کرده است. رهبران دهلی نو امیدوارند تا در سال ۲۰۵۰ میلادی، ۲۵ درصد برق مورد‌نیاز کشورشان را از نیروگاه‌های هسته‌ای تأمین کنند. بدین ترتیب ظرفیت نیروگاه‌های هسته‌ای هند از ۶ گیگاوات کنونی به ۶۳ گیگاوات در سال ۲۰۵۰ میلادی افزایش خواهد یافت. ظرفیت کنونی طرح‌های تولید برق کشور هند ۳۳۱ گیگاوات می‌باشد.
پاکستان به‌عنوان همسایه هند، در حال توسعه طرح‌های هسته‌ای خود با همکاری چینی‌هاست. نیروگاه هسته‌ای آن‌ها دارای دو واحد تولید برق بوده و در سال ۲۰۲۱ میلادی راه‌اندازی خواهد شد. کمیسیون انرژی اتمی پاکستان نیز همانند کشور همسایه هند، در نظر دارد تا ۲۵ درصد تولید برق این کشور از نیروگاه‌های هسته‌ای تأمین شود. برای تحقق این چشم‌انداز آن‌ها باید هشت نیروگاه جدید تولید برق که هر یک چهار واحد دارند، احداث کنند.
پاکستانی‌ها به‌عنوان شریک تجاری منطقه‌ای چینی‌ها و میزبان پروژه یک کمربند، یک راه، از حمایت‌های گسترده پکن برخوردارند. هر چند این پرسش مطرح است که چرا پاکستانی‌ها با دارا بودن کسری ۵ گیگاواتی کنونی برق در کشورشان، به دنبال پروژه‌های بلندپروازانه هسته‌ای راه‌اندازی شده در سال‌های دور هستند.
همه کشور‌های فوق که ساخت طرح‌های هسته‌ای جدیدی را برنامه‌ریزی کرده‌اند، دارای رشد جمعیت زیاد و نرخ بالای افزایش تقاضای برق هستند. همچنین کسری ظرفیت تولید برق در اکثر این کشورها، جدی است. این شرایط متفاوت با کشور‌های اروپایی، ایالات متحده و ژاپن می‌باشد.
چند کشور نفتی خاورمیانه در نظر دارند با توسعه طرح‌های تولید برق هسته‌ای، نفت و گاز طبیعی بیشتری برای صادرات اختصاص دهند.
کشور‌های خاورمیانه و غرب آسیا که در مسیر راه ابریشم کهن قرار داشته‌اند، توسعه انرژی هسته‌ای را در کانون برنامه‌های خود قرار داده‌اند. حضور فعال شرکت‌های چینی در توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای نیز نکته‌ای قابل توجه محسوب می‌شود.
راه ابریشم از دیرباز کانون مبادله‌های فرهنگی، هنری و فناوری بوده است و کشور‌های خاورمیانه، مسیر ترانزیت کالا از شرق به غرب عالم بوده‌اند. در این میان، یک نکته کلیدی وجود دارد: انرژی هسته‌ای در مقایسه با انرژی‌های فسیلی و تجدیدپذیر، بسیار پرهزینه‌تر و غیررقابتی است. این انرژی نیازمند پرداخت یارانه و تأمین مالی خارجی می‌باشد. راهبردی که توسط دولت‌های روسیه و چین دنبال می‌شود.
همچنین زمان ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای، بسیار طولانی بوده و نمی‌تواند کسری برق کنونی آن‌ها را برطرف کند. بخشی از رویکرد دولت‌های در حال توسعه به انرژی هسته‌ای به دلیل معرفی این انرژی به عنوان سمبل کشور‌های توسعه یافته است. به خاطر داشته باشید که کارخانه‌های فولاد پس از جنگ جهانی دوم، نماد صنعت مدرن محسوب می‌شد، اما اکثر این واحد‌ها هم‌اکنون روانه کشور‌های دیگر در حال توسعه شده یا تعطیل شده‌اند.
آنتونی کردزمن، تحلیلگر سرشناس مسائل امنیتی و انرژی خاورمیانه چندی پیش در مرکز مطالعات بین‌المللی و راهبردی واشنگتن اعلام کرد: هیچ ابهامی در این زمینه وجود ندارد. چرا باید دولت‌های حاشیه خلیج‌فارس به‌عنوان بهشت ذخایر نفت و گاز به سوی ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای گام بردارند؟ من معتقدم تلاش برای دستیابی مخفیانه به سلاح‌های هسته‌ای، یک دلیل مهم محسوب می‌شود. بدین ترتیب شعار «اتم برای صلح» را در شرایط کنونی باید یک شوخی دانست.
منبع Oilprice
