سرویس بین الملل جوان آنلاین: قرار بود مراسم تحلیف ریاست جمهوری محمد اشرف غنی به تاریخ ۸ اسفند و دکتر عبدالله عبدالله نیز در همین محدوده برگزار شود، اما با پادرمیانی زلمی خلیلزاد، فرستاده ویژه امریکا برای صلح افغانستان و به منظور برگزاری مراسم امضای توافق‌نامه صلح این کشور با گروه طالبان، با ۱۱ روز تأخیر، به ۱۹ اسفند موکول شد که روز دوشنبه برگزار شد.
پیش از این، به دنبال دور جدید سفر زلمی خلیلزاد به کابل، پس از امضای توافق صلح با طالبان در قطر، گزارش‌هایی منتشر شد که این فرستاده ویژه امریکا، این بار با یک طرح جدید در مورد بن‌بست انتخاباتی وارد افغانستان خواهد شد. او در روز‌های گذشته با رهبران حکومت وحدت ملی و چهره‌های سیاسی دیدار و گفتگو کرد. در این بین گزارشی منتشر شد که محمد اشرف غنی به خلیلزاد وقت ملاقات نداده است؛ گزارشی که از سوی ریاست جمهوری رد شد و در نهایت، جمعه‌شب خلیلزاد و اشرف غنی با یکدیگر دیدار کردند.
با نزدیک شدن به زمان برگزاری مراسم تحلیف (۱۹ اسفند) تلاش‌های خلیلزاد برای توافق بین این دو نامزد پیشتاز انتخابات ریاست جمهوری، شدت بیشتری به خود گرفت. او در طول ۲۴ ساعت منتهی به ۱۹ اسفند، نزدیک به ۱۰ بار و متواتر با محمد اشرف غنی و عبدالله عبدالله در مورد توافق سیاسی و تقسیم قدرت دیدار و گفتگو کرد. در این مورد، بر اساس گزارش‌های غیررسمی، طرح‌های مختلفی از جمله تقسیم ۵۰-۵۰ و ۴۰-۶۰ قدرت و ایجاد پست نخست‌وزیری برای عبدالله عبدالله یا ادامه ساختار کنونی ریاست اجرایی حکومت روی میز بوده است، اما به دنبال لجاجت‌های اشرف غنی برای نپذیرفتن پست معادل نخست‌وزیری و کنار نیامدن عبدالله با سهم ناچیزتر از قدرت، به نتیجه نرسیده است.
این در حالی است که عملاً ظرفیت داخلی افغانستان برای پایان دادن به بن‌بست انتخاباتی در داخل کشور وجود ندارد و به نوعی، نگاه همگان به سوی امریکا و رویکرد این کشور است. در این زمینه، تلاش‌ها و دیدار‌های چند روزه حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان و همچنین عبدالرب رسول سیاف، از رهبران جهادی این کشور برای میانجی‌گری بین محمد اشرف غنی و عبدالله عبدالله به نتیجه‌ای نرسید. در نتیجه، همه نگاه‌ها معطوف به امریکا بود. امریکا نیز در نوع رویکرد خود در هفته‌های اخیر، به خصوص قبل و بعد از امضای توافق صلح با طالبان، به روشنی نشان داد که این توافق، خروج از افغانستان و ادغام طالبان در نظام سیاسی و جامعه کشور، خط قرمز این کشور است، اما عملاً هیچ برنامه کارسازی برای حل بن‌بست انتخاباتی به عنوان مانع اصلی در برابر اجرا شدن توافق صلح با طالبان در دست ندارد؛ برعکس، به نظر می‌رسد امریکا از بن‌بست هرچه بیشتر سیاسی در شرایط کنونی افغانستان استقبال می‌کند، چه این‌که تداوم این بن‌بست، می‌تواند زمینه تشکیل یک حکومت موقت و عبوری را برای نهایی‌سازی روند صلح، تغییر قانون اساسی افغانستان و برگزاری یک انتخابات فراگیر دیگر با حضور طالبان فراهم کند. در این زمینه، رئیس جمهور، وزیر خارجه و دیگر مقام‌های امریکایی به وضوع نشان داده‌اند که دیگر تمایلی برای دولت‌سازی در افغانستان ندارند و اساساً برنامه‌ای هم برای این مسئله ندارند؛ بلکه فقط با اعمال فشار و هشدار به رهبران حکومت، به دنبال آن هستند که دستاورد صلح اخیر با طالبان خدشه‌دار نشود.
صحبت‌های برخی چهره‌های نزدیک به عبدالله عبدالله نیز حاکی از رویکرد نادرست و انحرافی امریکایی‌ها پیرامون حل بن‌بست انتخابات ریاست جمهوری است. همایون همایون، عضو کمیسیون برگزاری مراسم تحلیف عبدالله عبدالله، به دنبال تلاش‌های امریکا به خصوص زلمی خلیلزاد، فرستاده ویژه این کشور برای صلح افغانستان، گفته است که وضعیت از کنترل غنی و عبدالله خارج شده و مسئله اساسی این است که رئیس‌جمهوری امریکا برای دو ماه حکومت تازه می‌خواهد و بعد از آن، حکومتی با مشارکت طالبان تشکیل شود. این سخنان به روشنی بیانگر این مسئله است که امریکا حامی به بن‌بست کشیدن سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری افغانستان بوده است.
در چنین شرایطی، متأسفانه نوع رویکرد رهبران سیاسی افغانستان هم به گونه‌ای بوده که چشم‌انتظار اقدام بعدی امریکا، برنامه و طرح این کشور و میانجی‌گری امریکایی بوده‌اند. این رویکرد در مورد عبدالله عبدالله بیشتر برجسته و قابل مشاهده بوده تا محمد اشرف غنی که به نظر می‌رسد در شرایط کنونی رابطه چندان خوبی با امریکا و میانجی‌گران امریکایی نداشته باشد. محمداشرف غنی تاکنون در مورد رهایی بی‌قید و شرط ۵ هزار زندانی طالبان مقاومت کرده، اما عبدالله عبدالله در اظهاراتی، اعلام کرد از رهایی این زندانیان طالب، بدون آمادگی و مذاکره برای آن، حمایت می‌کند. برداشت‌ها از گفت‌وگوی اخیر تلویزیونی عبدالله عبدالله با تلویزیون طلوع‌نیوز هم این‌گونه است که او برای حل بن‌بست انتخاباتی، آماده معامله است؛ هرچند تأکید می‌کند بر مواضع اساسی خود پایبند هستند. او در طول هفته‌ها و ماه‌های اخیر بیشترین همراهی را با رویکرد‌ها و مقام‌های امریکایی داشته، شاید به این دلیل که اطمینان بیشتری را در مورد خود در طرف مقابل ایجاد کند، اما غافل از این‌که دست امریکا برای حل بن‌بست سیاسی موجود خالی است و این کشور، برعکس از ادامه این بن‌بست برای زمینه‌سازی تشکیل دولت موقت نفع می‌برد.
اما نکته جالب این‌که برخلاف این فرضیه و احتمال نزدیکی عبدالله عبدالله با امریکایی‌ها، به دنبال به بن‌بست رسیدن مذاکرات برای توافق این چهره سیاسی، محمد اشرف غنی در یک اقدام زیرکانه، امریکایی‌ها را به طرف خود کشاند. محمد اشرف غنی در آخرین لحظات مذاکرات خلیلزاد با او و عبدالله عبدالله، در مورد رهایی بی‌قید و شرط ۵ هزار زندانی طالبان، آماده‌سازی تیم مذاکره‌کننده حکومت و هموارسازی مسیر اجرای توافق‌نامه صلح امریکایی، چراغ سبز نشان داد و به دنبال آن، با ناکامی رایزنی‌ها بین این دو رهبر، خلیلزاد، کاردار سفارت امریکا و همچنین فرمانده نیرو‌های امریکا در افغانستان، در مراسم تحلیف محمد اشرف غنی حاضر شده و به او تبریک گفتند و این‌گونه، امریکا عبدالله عبدالله را از میدان به‌در کرد؛ هرچند خلیلزاد تأکید کرده همچنان به دنبال توافق بین این دو است.
در چنین شرایطی، با ادای سوگند ریاست جمهوری دو تن در افغانستان، بن‌بست انتخابات ریاست جمهوری وارد فاز جدیدی به نام بن‌بست حکومت‌داری شده است. تداوم این وضعیت، بیش از پیش عرصه را مردم تنگ خواهد ساخت و حکومت را بیش از پیش تضعیف خواهد کرد. قطعاً از این وضعیت، هم امریکا و هم طالبان بیشترین بهره را خواهند برد، اما حتی به باور کسانی که سال‌ها با امریکا کار کرده‌اند، این نتیجه، یک شرم‌ساری بزرگ برای امریکا و متحدینش است. رحمت‌الله نبیل، از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری افغانستان و رئیس سابق امنیت ملی این کشور که سال‌ها با امریکایی‌ها کار کرده، در واکنش به انجام تحلیف دو رئیس‌جمهور در کابل گفت: «در حقیقت امروز روز ناکامی امریکا و متحدینش در افغانستان است. مطمئن هستم آن‌ها احساس شرم می‌کنند».
در مورد وضعیت افغانستان پس از دو تحلیف ریاست جمهوری نیز باید گفت، هرچند روز دوشنبه دو فرد سوگند ریاست جمهوری خوردند، ولی قطعاً حکومت‌داری، قدرت، امکانات مالی و همچنین توان نظامی در اختیار محمد اشرف غنی خواهد بود. دکتر عبدالله عبدالله در طول ۵ سال گذشته حتی در دریافت هزینه کارمندان و مصارف دفتر ریاست اجرایی حکومت با مشکل مواجه خواهد بود و پس از این نیز، بدون داشتن توان مالی و همچنین توان امنیتی و نظامی حکومت، به غیر از راه‌اندازی اعتراض‌های مردمی و نافرمانی‌های مدنی، کار دیگری از پیش نخواهد برد.
