ابرهاي سياه به يكباره در آسمان ظاهر مي‌شود و با صداي فرياد رعد و برق، ناگهان بغض آسمان مي‌تركد و باراني تند شروع به باريدن مي‌كند؛ باراني كه حتي در مناطقي از كشور كه مدت‌هاست با خشكي دست و پنجه نرم مي‌كنند با سخاوتي فراتر از حد تصور مي‌بارد و دست آخر با جاري شدن سيلاب لب‌هاي تشنه زمين اين مناطق را سيراب مي‌كند. اين بارش سخاوت‌آميز آسمان وقتي با پيام‌ها و متن‌هايي كه درباره باروري مصنوعي ابرها در فضاي مجازي دست به دست مي‌شود، مي‌آميزد، يك سؤال و شبهه جدي را ايجاد مي‌كند؛ اينكه آيا بارش‌هاي اخير در كشور به خصوص در نقاطي كه خشك و كم‌آب شناخته مي‌شود ماحصل دستكاري‌ها در طبيعت و باروري مصنوعي ابرهاست يا طبيعت به ياري لب‌هاي تشنه زمين و تمناي باران گياهان و آدم‌ها آمده است؟ اين سؤالي است كه كارشناسان هواشناسي در پاسخ به آن با رد امكان باروري ابرها در اين اشل وسيع بارش‌هاي اخير را موضوعي قابل پيش‌بيني و مرتبط با سخاوت آسمان و طبيعت مي‌دانند؛ سخاوتي كه زميني نيست.
لب‌هاي ترك خورده زمين در بسياري از نقاط سرزمين ايران از خست آسمان خبر مي‌دهد. سيستان و خوزستان، خراسان و اصفهان، لرستان و همدان همگي مدت‌هاست با خشكسالي دست و پنجه نرم مي‌كنند با اين همه طي روزهاي اخير آسمان آنچنان دست و دلبازانه بر سر زمين اين مناطق باريده كه سيلاب روي زمين جاري شده و خساراتي را به بار آورده است. گرچه اين زمين و مردم اين سرزمين آنچنان از خست آسمان كشيده‌اند كه باران حتي اگر به سيلاب منتهي شود برايشان نعمت و رحمت است و آن را قدر مي‌نهند، اما زمزمه‌هايي در فضاي مجازي و شبكه‌هاي اجتماعي پيچيده كه اين بارش‌ها را نه به رحمت الهي كه به دخالت انساني و بارور‌سازي ابرها نسبت مي‌دهد. موضوعي كه براي پاسخ به آن به سراغ كارشناسان هواشناسي رفته‌‌ايم تا ببينيم چقدر صحت دارد. پاسخ كارشناسان به اين سؤال يكي است؛ بارش‌هاي اخير براساس نقشه‌هاي هواشناسي از ماه‌ها قبل قابل پيش‌بيني بوده است و ماجراي باروري مصنوعي ابرها شايعه‌اي بيش نيست.
اصغري: باران نيايد غير‌طبيعي است
محمد اصغري، كارشناس و مدير روابط عمومي سازمان هواشناسي در پاسخ به سؤال خبرنگار «جوان» در اين‌باره تأكيد مي‌كند: بارش‌هاي اخير هيچ ارتباطي با باروري ابرها ندارد و به شكل كاملاً طبيعي اتفاق افتاده است. وي تصريح مي‌كند: اگر غير از اين باشد غير‌طبيعي است و اين بارش طبق پيش‌بيني‌هاي قبلي و از روي نقشه‌هاي هواشناسي قابل انتظار بوده است.
وي در پاسخ به اين سؤال كه آيا امكان بارش باران با باروري ابرها وجود دارد يا خير، مي‌گويد: امكان باروري ابرها و بارش باران وجود دارد، اما در يك مقياس مكاني كوچك و نه در اين وسعت. بنابراين چنين موضوعاتي همگي شايعه هستند. اصغري درباره پيش‌بيني اوضاع بارش در آينده مي‌گويد: آمار نشان مي‌دهد ابرهاي باران‌زا در اين هفته آخرين تلاششان را براي بارش به كار مي‌گيرند و با نزديك شدن به خرداد و تير از ميزان بارش‌ها كاسته مي‌شود. آنطور كه اين كارشناس سازمان هواشناسي پيش‌بيني مي‌كند از امروز فعاليت اين سامانه بارش‌زا بيشتر به سمت نيمه شمالي كشور مي‌آيد و در تهران هم تا دو، سه روزي بارش باران را خواهيم داشت، اما رفته‌رفته اين نزولات آسماني قطع مي‌شود. اصغري چنين بارش‌هايي را طبيعت اين موقع از سال مي‌داند و مي‌افزايد: اگر غير از اين بود غير‌طبيعي بود.
پيش‌بيني بارش‌هاي اخير از 4ماه پيش
محمد درويش، ديگر كارشناس اين حوزه هم به خبرنگار «جوان» مي‌گويد: حدود دي ماه من نقشه الگوي بارش‌هاي ايران را از روي سايت هواشناسي امريكا برداشتم كه در آن پيش‌بيني شده بود چنين بارندگي‌هايي اتفاق مي‌افتد؛ يعني اين پيش‌بيني مربوط به چهار ماه پيش است. وي شايعه‌هايي نظير دزديدن ابرها و ايجاد سامانه جذب بارش را حرف‌هايي بدون پايه و اساس مي‌داند و تأكيد مي‌كند: اگر صحبت‌هاي اين دوستان پايه و اساس علمي دارد چرا پژوهش‌هاي علمي آن را ارائه نمي‌كنند؟ چرا يك مقاله در يك ژورنال معتبر بين‌المللي يا حتي ژورنال علمي – پژوهشي داخلي از چنين موضوعاتي منتشر نشده است؟ چنين افرادي اگر راست مي‌گويند و مي‌توانند باران توليد كنند. در تابستان كه كمي بارش و خشكي پيش‌بيني شده بارندگي ايجاد كنند.
درويش تأكيد مي‌كند: در حال حاضر امريكا در ايالت‌هاي كاليفرنيا و آريزونا بدترين خشكسالي خود را مي‌گذراند. در استراليا زمين نشست كرده بخش‌هاي بزرگي از چين با بحران جدي خشكسالي روبه‌رواست؛ قزاقستان و روسيه هم چنين شرايطي را دارند. حتي در سرزمين‌هاي اشغالي و دولت اسرائيل كه مهد مديريت آب است در منطقه بحر‌الميت و اطرافش با بحران جدي كمبود آب روبه‌رواست. اگر چنين روش‌هايي وجود داشت به طور حتم اين كشورها هم از آن استفاده مي‌كردند. وي با اشاره به پروژه هارپ مي‌افزايد: اين پروژه كه از سوي ارتش امريكا راه افتاده بود، شكست خورد و در سال 2013 رسماً تعطيل شد.
وي بارش‌هاي اخير را كاملاً طبيعي مي‌داند كه از قبل هم پيش‌بيني شده بود.
باروري ابرها كارايي ندارد
درويش در پاسخ به اين سؤال كه باروري ابرها تا حدي علمي و امكانپذير است، مي‌گويد: باروري ابرها امكانپذير است و از سال 1350 هم در يزد، سمنان و تهران انجام شده است، اما در اين روش ما حتي يك مورد نداريم كه ميانگين بارش‌هاي جوي در كشور تغيير كند. وي ادامه مي‌دهد: به طور نمونه ممكن است ما در مقياس محلي ابري را از جايي به جاي ديگر منتقل كنيم، اما اين باعث مي‌شود تا در جايي ديگر دچار خشكي شويم؛ چراكه ميزان رطوبت موجود در كره‌زمين مقدار ثابتي است. اين هم از نظر اخلاقي غلط است و هم در درازمدت نتوانسته مشكلي را حل كند. ضمن آنكه رها كردن ذرات براي يونيزه كردن ابرها باعث تشديد آلودگي‌هاي محيط‌زيستي مي‌شود.
وي در توجيه علمي چرايي خشكسالي و ترسالي‌هاي دوره‌اي در كشور مي‌گويد: ميانگين ريزهاي آسماني در كشور ما كه روي كمربند خشكي جهان است هميشه تلورانس و انحراف معيار زيادي دارد. اين ويژگي مناطق خشك است و در طول چند هزار سال گذشته هميشه همينطور بوده است و به همين خاطر پدران ما به سراغ كاريز يا قنات رفتند تا آب را مديريت كنند. در حال حاضر در حوزه آبريز درياچه اروميه با يك ترسالي بي‌سابقه روبه‌رو هستيم و بارش‌ها 32 درصد بيشتر از ميانگين 49 سال اخير است، اما سال قبل با خشكسالي مواجه بوديم و اين مسئله به صورت دوره‌اي تكرار مي‌شود و كاملاً طبيعي است.
