جوان آنلاین: ایران به دلیل شرایط خاص آب و هوایی و محدودیت‌های منابع آبی از جمله کشور‌هایی است که نیاز به تجدید نظر اساسی در ساختار نظام کشاورزی خود دارد. در این راستا توسعه کشت گلخانه‌ای می‌تواند به عنوان یک راهکار مناسب مطرح باشد که طی سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر یکی از مهم‌ترین نیاز‌های جمعیت کشور تأمین موادغذایی و زیستی است؛ لذا برنامه‌ریزی در جهت احیا و اصلاح منابع آب و خاک، سرمایه گذاری در زمینه‌های مختلف تولیدی بخش کشاورزی، فعالیت‌هایی در زمینه زراعی و آموزشی و ترویج از جمله مواردی است که افزایش تولید و بهره‌وری بهینه در بخش کشاورزی را به دنبال دارد. افزایش تولیدات و بالابردن کیفیت محصولات کشاورزی از طریق برنامه‌ریزی درست منجر به کاهش قیمت و تورم در رابطه با مهم‌ترین کالا‌های مصرفی جمعیت می‌شود و رونق اقتصادی را در کل اقتصاد ملی به همراه دارد.
حدود دو دهه است که پدیده نامیمون خشکسالی چتر نازیبای خود را بر سر اقصی نقاط کشورمان گسترده و هر روز این چتر گسترده‌تر و همه‌گیرتر می‌شود که در این شرایط کارشناسان بیش از پیش بر ضرورت مدیریت مصرف آب در بخش‌های مختلف به ویژه بخش کشاورزی تأکید می‌کنند. براساس آمار‌های اعلام شده از سوی وزارت نیرو حدود ۸۸ درصد آب مصرفی در کشور مربوط به حوزه کشاورزی می‌باشد که این آمار ۲۰ درصد بیشتر از متوسط جهانی است. این در شرایطی می‌باشد که بازده این میزان مصرف آب در بخش کشاورزی ایران فقط حدود ۴۰ درصد برآورد شده، در حالی که این بازدهی در کشور‌های توسعه یافته ۶۵ درصد و برای کشور‌های در حال توسعه ۴۵ درصد است. چند سالی می‌شود که کارشناسان اعلام می‌کنند موضوع آب به یک مسئله بحرانی و ملی در کشور تبدیل شده است و باید مورد توجه ویژه همه مردم و دولت‌ها قرار گیرد. ناگفته نماند اعطای وام و تسهیلات بانکی با بهره بالا به گلخانه‌داران و کمبود دانش فنی در گذشته موجب ورشکستگی و رکود بیشتر واحد‌های تولیدی شده بود که اکنون با توجه به اهمیت توسعه گلخانه‌ای، برنامه‌هایی از سوی وزارت جهاد کشاورزی برای احیای این حوزه در نظر گرفته شده است.
رشد گلخانه‌ها حمایت می‌خواهد
با توجه به قرارگیری ایران در ناحیه خشک و کم آب، یکی از مشکلات استان‌ها معضل کم‌آبی است که باید علاوه بر در نظر گرفتن امنیت غذایی، به مدیریت منابع آبی به ویژه در بخش کشاورزی پرداخت.
از همین رو فعالیت واحد‌های گلخانه‌ای با توجه به محدودیت کشت باز و شرایط اقلیمی اهمیتی دو چندان دارد و علاوه بر آن می‌تواند به درمانی برای رفع معضل بیکاری و به روزنه‌ای برای اشتغالزایی در مناطق مختلف کشور تبدیل شود. اکنون با توجه به اهمیت توسعه گلخانه‌ای، برنامه‌های خوبی از سوی وزارت جهاد کشاورزی برای حمایت از متقاضیان احداث گلخانه از محل اعتبارات طرح اشتغال روستایی و صندوق ذخیره ملی در نظر گرفته شده است. اواخر سال گذشته بود که وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرد: «سطح زیرکشت گلخانه‌های کشور هم‌اکنون ۲۴ هزار هکتار است که در دولت سیزدهم افزایش خواهد یافت.» محمدعلی نیکبخت که برای افتتاح زیر ساخت‌های شهرک گلخانه‌ای ماهور باشت به کهگیلویه و بویراحمد رفته بود، ادامه داد: «توسعه گلخانه‌ای یکی از اولویت‌های وزارت جهاد کشاورزی می‌باشد و تسهیلات ویژه برای ارائه راه‌اندازی و توسعه گلخانه‌ها در کشور در نظر گرفته شده است.»
وی با بیان اینکه کهگیلویه و بویراحمد دارای استعداد‌های زیادی در زمینه بخش کشاورزی است، ابراز کرد: «کمیته‌ای برای توسعه بخش کشاورزی در حوزه شیلات، توسعه کشت گیاهان دارویی و گلخانه‌ها، زیرساخت‌های آبخیزداری و... در این استان تشکیل خواهد شد.»
هم اکنون پنج شهرک گلخانه‌ای در کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی بیش از ۱۴۰ هکتار در دست اجراست. این تعداد مجتمع شامل ماهور باشت گچساران به مساحت ۲۸ هکتار، فدک سرابیز باشت ۳۴ هکتار، مجتمع گلخانه‌ای ناصرآباد گچساران ۲۴ هکتار، دشت مازه کهگیلویه ۳۴ هکتار و مجتمع گلخانه‌ای بهمئی۱۹ هکتار است. تمام این گلخانه‌ها در سطح استان مجهز به سیستم آبیاری نوین می‌شوند و به ازای هر هکتار از این گلخانه‌ها برای ۱۰ نفر به صورت مستقیم و تعداد زیادی هم غیر مستقیم اشتغالزایی ایجاد خواهد شد. بهره‌برداری از طرح زیر ساخت‌های مجتمع گلخانه‌ای ماهور باشت گچساران علاوه بر توسعه بخش کشاورزی در ایجاد اشتغال نیز تأثیر به سزایی دارد.
ساخت جاده دسترسی، اجرای شبکه داخلی برق، اجرای شبکه گاز، اجرای شبکه داخلی آب، ساخت استخر ذخیره آب، ساخت ساختمان نگهبانی، فنس‌کشی پیرامون مجتمع از مهم‌ترین اقدامات انجام شده در این طرح کشاورزی است. در این طرح تسطیح و قطعه بندی واحد‌های تولیدی و اجرای شبکه معابر در سطح ۲۸ هکتار انجام شد.
در مجتمع گلخانه‌ای ماهور باشت زیرساخت‌های بخش کشاورزی در قالب ۱۵ واحد گلخانه‌ای انجام شده است. ظرفیت این مجتمع گلخانه‌ای ۲ هزارو ۸۰۰ تن در سال است و بیش از ۸۰ میلیارد ریال برای زیر ساخت‌های این طرح کشاورزی هزینه شد.
کاهش ۹۰ درصدی مصرف آب
سجاد ملک محمدی کارشناس کشاورزی با بیان اینکه با توجه به وضعیت موجود و بحرانی بودن شرایط منابع آبی کشور و بالا بودن مصرف آب در کشاورزی سنتی به «جوان» گفت: «اصلاح شیوه‌های آبیاری در این بخش و توسعه کشت محصولات نیازمند به آب کمتر بسیار مورد تأکید است و این کار باید از سال‌ها قبل شروع می‌شد.»
وی با تأکید بر اینکه یکی از بهترین کشت‌هایی که در این شرایط از سوی کارشناسان کشاورزی برای صرفه جویی در مصرف آب مورد توصیه است و دولت نیز از آن حمایت می‌کند، کشت گلخانه‌ای است، ادامه داد: «کشت گلخانه‌ای به دلیل تأثیر فراوان در کاهش مصرف آب و نیز افزایش بهره‌وری محصول و کاهش خسارت‌های ناشی از بارندگی و حوادث غیرمترقبه به عنوان بهترین گزینه برای کشاورزان محسوب می‌شود.»
این کارشناس حوزه کشاورزی تصریح کرد: «براساس آمار‌های اعلام شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی کشت گلخانه‌ای نقش به سزایی در افزایش بهره‌وری آب دارد. به عنون مثال برای تولید هر کیلوگرم گوجه فرنگی و خیار در عرصه ۳۰۰- ۴۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود، در حالی که با انتقال کشت این محصول به فضای گلخانه می‌توان مصرف آب را به ۲۵ تا ۳۰ لیتر کاهش داد.» به گفته ملک محمدی، افزایش تولید در سطح از دیگر مزایای کشت گلخانه‌ای است. به طوری که اگر در عرصه در یک سطح مشخص ۳۰ تا ۳۵ تن محصول تولید شود با انتقال به فضای گلخانه در همان سطح در دو دوره کشت بیش از ۵۰۰ تن محصول تولید خواهد شد. وی با اشاره به اینکه علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف آب و تولید محصول بیشتر، سلامت محصول تولیدی گلخانه‌ها و اشتغالزایی نیز از دیگر مزایای توسعه این نوع کشت است، گفت: «این مزایا هر کدام به خودی خود نقش به سزایی در شکوفایی بخش کشاورزی در شرایط بحرانی امروز منابع آبی دارد.»
