جوان آنلاین: مجتبی لشکربلوکی در کانال تلگرامی خود نوشت: برای من همیشه سؤال بوده که آدم‌ها که از اول فاسد (رشوه خوار و...) نیستند پس چگونه فاسد می‌شوند؟ آزمایش جالب زیر شاید بیانگر بخشی از واقعیت باشد. اما قبل از آن که آزمایش را با هم بخوانیم، یک نکته را مرور می‌کنیم: فساد فقط رشوه گرفتن نیست. دانشجویی که تقلب می‌کند، معلمی که کم فروشی می‌کند. مدیری که پسرخاله‌اش را منصوب می‌کند. کارمندی که یک پرونده را زودتر بررسی می‌کند. مرکزی که در آمار دست کاری می‌کند و...
در آزمایشی یک بازی ترتیب داده شد که در آن افراد می‌توانستند با کمی تقلب پول بیشتری به دست آورند. داستان از این قرار بود که حداکثر میزان برد آن‌ها در این بازی به نتیجه پرتاب سکه (شیر و خط) بستگی داشت. پیش از شروع بازی سکه‌ای را پرتاب می‌کردند، اگر شیر می‌آوردند تا ۱۰برابر بیشتر می‌توانستند پول به جیب بزنند (برای مثال اگر شیر می‌آمد جایزه فرد در صورت برد بازی ۱۰۰دلار بود و اگر نتیجه خط بود به فرد حتی اگر پیروز بازی بود، بیش از ۱۰دلار تعلق نمی‌گرفت) آزمایش نوعی طراحی شده بود که اگر نتیجه پرتاب مطلوب نبود (خط)، آزمایشگر به صورت پنهان به فرد پیشنهاد رشوه می‌داد و او در ازای پرداخت مبلغ مشخصی می‌توانست بازی پرسودتر (با جایزه ۱۰۰دلاری) را شروع کند.
با مبلغ رشوه پایین (۲ دلار) حدود ۸۶درصد افراد رشوه را پرداخت کردند! البته این باعث شد که در خود بازی هم رفتار‌های غیراخلاقی آن‌ها بیشتر شود و مشخص شد که پرداخت رشوه احتمال تقلب را به طور نسبی بالاتر می‌برد. این شاید طبیعی به نظر برسد، ولی این تمام کار نبود. در یک سناریو دیگر رشوه پیشنهادی بسیار بالاتر بود (۱۲دلار)، در این حالت ۸۱درصد افراد پیشنهاد را رد کردند، ولی حتی در این حالت نیز باز میزان رفتار‌های غیراخلاقی و تقلب در بازی بالا بود. به بیانی می‌توان نتیجه گرفت حتی در معرض پیشنهاد رشوه قرارگرفتن (و نه پرداخت آن) باعث می‌شود که احتمال رفتار‌های غیراخلاقی و تقلب بالاتر برود.
تجویز راهبردی:
خود من وقتی این مطلب را خواندم احساس ترس جدی کردم و پذیرفتم که تا فساد یک قدم بیشتر (یک پیشنهاد ساده ولو آنکه آن را رد کنم) ندارم. چه می‌توان کرد؟ دو راهکار قابل پیشنهاد است:
در زندگی فردی: سیگنالینگ. یعنی اینکه لبه پرتگاه راه نروید. استادی داشتم به ما می‌گفت هیچ لزومی ندارد که لبه پرتگاه راه بروید، چون در آن جا اولین خطا، آخرین اشتباه است. کاربرد عملی‌اش این می‌شود که اصولاً به نوعی رفتار کنید و برای خود برند (نام و نشان) ایجاد کنید که همه بدانند شما اهل تعاملات کثیف نیستید (ارسال سیگنال). با استفاده از روش سیگنالینگ بسیاری از پیشنهاد‌ها در نطفه خفه می‌شوند و شما اصولاً در معرض پیشنهاد (لبه پرتگاه) قرار نمی‌گیرید.
در محیط سازمانی: حذف تماس مستقیم. یکی از بهترین روش‌ها، حذف رابطه انسانی است. آخرین باری که شما به یک دستگاه خودپرداز پیشنهاد رشوه داده‌اید کی بوده است؟ چرا؟ چون ما فقط به انسان‌ها می‌توانیم پیشنهاد ناسالم بدهیم. بنابراین سیستمی‌سازی و قطع رابطه انسان با انسان و ایجاد سازوکار‌هایی مانند انسان با ماشین و ماشین با ماشین می‌تواند کمک کند. چراکه ماشین‌ها نه پول چایی می‌خواهند و نه اصلاً چایی می‌خورند.
