ما هیچ مشکلی در روابط خود با دولت‌های همسایه و کشور‌های منطقه نداریم و دولت با برنامه‌ریزی و توجه به راحتی می‌تواند از ظرفیت ۲۸ کشور همسایه استفاده کند.
سعدالله زارعی کارشناس ارشد مسال منطقه در گفت‌وگو با مهر، در خصوص افزایش مراودات اقتصادی با کشور‌های همسایه و موانع موجود بر سر راه صادرات کالا‌های غیر نفتی، اظهارداشت: عمل کردن به تعهدات و تفاهمنامه‌های اقتصادی از سوی دولت نسبت به دیگر دولت‌ها به قدری اهمیت دارد که با یک یا چند بدعهدی از سوی شما، در آینده برای همکاری‌های بیشتر با مشکلاتی مواجه شوید.
وی گفت: شما ببینید در موضوع صادرات برق ایران به عراق، به محض آنکه در برق بصره اختلالی به وجود می‌آید، فشار در داخل روی دولت افزایش پیدا می‌کند و دولت هم برای خارج شدن از این فشار اعلام می‌کند که ما دیگر برقی به بصره نخواهیم داد و همین کار را هم انجام دادند، به نحوی که وزیر نیرو به صراحت اعلام کرد که ما دیگر برقی به بصره صادر نخواهیم کرد و این کار به دلیل آن بود که در افکار عمومی اینطور گفته شد قطعی برق در ایران به دلیل صدور برق به عراق است.
ضرورت اهمیت وفای به عهد در همکاری‌های اقتصادی
زارعی اظهار داشت: بسیاری از مشکلات داخلی را می‌توان با بهبود کارایی و مدیریت صحیح، حل و فصل کرد، به طور مثال در موضوع برق، ما در داخل مصارف بی‌رویه‌ای از برق داریم که این‌ها قابل کنترل است، بنابراین مشکلات داخلی حل‌شدنی است، اما دولت آسان‌ترین راه را انتخاب می‌کند و آن اینکه قرارداد‌های خود را با عراق، ترکمنستان، افغانستان و دیگر کشور‌ها بالا و پایین می‌کند و این طبعاً باعث تأثیرگذاری منفی روی آن کشور‌ها خواهد شد و آن‌ها بار دیگر با ایران وارد معامله و امضای تفاهمنامه نخواهند شد. این کارشناس مسائل منطقه افزود: همانطور که عراق در مسئله قطع صادرات برق از سوی ایران، ناچار شد برق را از عربستان سعودی وارد کند، البته از آن کشور هم موفق نشد که برق خود را تأمین کند، اما آنچه مهم است ایجاد فضای عدم اطمینان به ایران در معاهدات با کشور‌های دیگر است که وضعیت نامطلوبی را برای ما به وجود خواهد آورد.
وی گفت: موضوع برق عراق تنها یک مصداق است و می‌تواند در دیگر حوزه‌های همکاری ایران با عراق به‌خصوص در حوزه‌های تجاری و اقتصادی تأثیر منفی بگذارد و مسئولان آن کشور، هر مرتبه این موضوع را به ایران یادآوری کنند که شما در مسئله برق به تعهدات خود به ما عمل نکردید.
رئیس مرکز مطالعات راهبردی اندیشه‌سازان نور با اشاره به اینکه سرمایه‌دار همواره سرمایه خود را در شرایطی به میدان خواهد آورد که کمترین هزینه و بیشترین سودآوری را داشته باشد، افزود: بخش خصوصی به عنوان سرمایه‌گذار اقتصادی در کشور‌های همسایه باید از پشتیبانی جدی دولت برخوردار باشد، اما ما شاهد هستیم که امروز بخش عمده‌ای از اقتصاد ایران دولتی است و دولت هم نتوانسته جای خالی بخش خصوصی را در معاهدات اقتصادی با کشور‌های همسایه پر کند.
کیفیت نامطلوب کالا‌های صادراتی
زارعی ادامه داد: حالت دیگری از ایجاد فضای نامناسب برای ایران در این عرصه وجود دارد و آن اینکه دولت به تعهدات خودش وفادار است، اما کیفیت کالا‌های ما مطلوب صادرات نیست که این موضوع را می‌توانیم در کالا‌های صادر شده به بازار‌های عراق و دیگر بازار‌های هدف ببینیم که باعث دلزدگی طرف‌های مقابل می‌شود.
وی افزود: برخی از کالا‌های صادر شده از ایران یا استاندارد نیستند یا بسته‌بندی مناسبی ندارند. علاوه بر این، شرایط بازاریابی برای کالا‌های صادراتی به بازار هدف هم رعایت نمی‌شود به این معنا که به طور مصداقی در بازار عراق، حتی کالا‌هایی که با کیفیت بالا و قیمتی پایین‌تر از رقبای خود صادر می‌کنیم، به دلیل نحوه نامناسب آن کالا‌ها از رقیب تُرک خود عقب می‌افتیم، یعنی خودمان کاری را که باید انجام دهیم درست انجام نمی‌دهیم و توقع داریم در بازار کشور‌های همسایه نسبت به رقبا، مزیت و برتری داشته باشیم، بنابراین مقصر این عقب‌ماندگی ما هستیم و نه دولت عراق.
رئیس مرکز مطالعات راهبردی اندیشه‌سازان نور گفت: کالا‌های ایرانی هم در بخش ظروف، لوازم خانگی، صنعت و مواد غذایی بسیار بهتر از کالا‌های مشابه رقبای خود است، اما طریقه عرضه کردن ما به صورت فله‌ای است و گویا تفاوتی بین بازار داخلی و خارجی قائل نشده‌ایم و هیچ بسته‌بندی مناسب و جذابی که بتواند خریداران خارجی را ترغیب به خرید کالا‌های ایرانی کند، نداریم.
مشکلی با دولت‌های منطقه نداریم
ضعف در بسته‌بندی کالا‌های صادراتی است
زارعی ادامه داد: این موضوع در مصادیق مختلفی قابل بیان است از جمله موضوع صادرات زعفران از ایران به کشور‌های اروپایی که پس از صادر شدن از سوی ایران، مجدد به سمت ایران صادر می‌شود، اما با این تفاوت که بسته‌بندی مناسب و جذابی دارد، بنابراین فعالان تولید، صادرات و اقتصاد کشور باید در موضوع بسته‌بندی کالا‌های صادراتی، توانمندی بیشتری از خود نشان دهند. وی افزود: با توجه به آنچه گفته شد، مهم‌ترین مسئله برای ما همین مشکلات داخلی است و ما هیچ مشکلی در روابط خود با دولت‌های همسایه و کشور‌های منطقه نداریم و دولت با برنامه‌ریزی و توجه به راحتی می‌تواند از ظرفیت ۲۸ کشور همسایه استفاده کند. کارشناس ارشد مسائل منطقه با بیان اینکه میوه و صیفی‌جاتی که به قطر صادر می‌شود، به مراتب کیفیتی پایین‌تر از محصولات مشابه ایرانی خود دارد، اما به راحتی در بازار آن کشور مورد قبول مشتریان واقع می‌شود، گفت: قطری‌ها می‌گویند بار‌ها از فعالان اقتصادی ایران درخواست کردیم که محصولات خود را به بازار ما صادر کنند، اما هیچ اقدامی از سوی آن‌ها صورت نگرفته، این درحالی‌است که ما امروز روابط نامناسبی با قطر نداریم ولی متأسفانه همین بازار قطر را هم به راحتی به برخی رقبای منطقه‌ای خود واگذار کرده‌ایم.
زارعی در پایان خاطرنشان کرد: این گلایه مناسب نیست که بگوییم چرا شرایط صادرات ما به قطر هم چندان تعریفی ندارد، به دلیل آنکه خود ما در این زمینه پیشقدم نشده‌ایم. شما ببینید ما می‌توانیم سالانه حداقل یک میلیارد دلار صادرات میوه و صیفی‌جات به قطر داشته باشیم، اما وقتی خودمان کاری را در این مسیر انجام نمی‌دهیم، نباید از دولت‌های منطقه گلایه داشته باشیم.
