جوان آنلاین: حدود سه دهه است پژوهشکده حفاظت از خاک و آبخیزداری راه‌اندازی شده، اما نتایج تحقیقات این مرکز علمی به دلیل پایین‌بودن اعتبارات پژوهشی و اجرایی تأثیر اندکی در کنترل فرسایش خاک، نشست زمین و حفظ منابع آب و خاک داشته است.
رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری از ناکافی بودن اعتبارات تحقیقات خاک و آبخیزداری خبر داد و گفت: اعتبارات این بخش باید ۱۰ برابر رقم فعلی باشد.
آبخیزداری یکی از حلقه‌های مفقوده در بحث خشکسالی است. اگرچه در دهه ۷۰ شاهد شروع این طرح اثرگذار و ارزشمند بودیم، اما در دهه‌های بعد به دلیل کمبود اعتبارات به حاشیه رفت. آنطور که کارشناسان آب، خاک و منابع طبیعی می‌گویند، با سه روش عمده احداث سیل‌بند روی رودخانه‌های فصلی، خشکه‌چینی در ارتفاعات و ایجاد آبخوان در دشت‌ها می‌توان فواید زیادی از روان‌آب‌ها برد. پیشگیری از فرسایش خاک، نفوذ آب به لایه‌های درونی زمین، حفظ گونه‌های گیاهی و ذخیره بلندمدت آب در سفره‌های زیرزمینی از آثار مفید و ارزشمند آبخیزداری به شمار می‌رود.
طراحان و برنامه‌ریزان در دهه ۷۰ معتقد بودند استمرار این طرح علاوه بر جلوگیری از وقوع سیل‌های مخرب، از میزان تخریب خاک، نابودی پوشش گیاهی و ازبین‌رفتن حاصلخیزی اراضی کشاورزی پیشگیری می‌کند. پیش‌بینی بیش از سه دهه خشکسالی در ایران و منطقه، موضوعی بود که در دهه ۷۰ از سوی مسئولان وزارت نیرو و حتی سازمان هواشناسی بار‌ها بر زبان آورده شد و حتی برخی کارشناسان بحران کم‌آبی را در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ به عنوان یک پیش‌بینی و یک بحران در سطح کشور رسانه‌ای کردند.
رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با بیان اینکه اعتبار این پژوهشکده در سال ۱۴۰۲ به میزان ۳۹ میلیارد تومان بود، افزود: ۹۰ درصد این اعتبار برای پرداخت هزینه حقوق و دستمزد صرف می‌شود.
عطاءالله ابراهیمی در حاشیه بازدید از پروژه‌های پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در جمع خبرنگاران از ناکافی‌بودن اعتبارات این پژوهشکده برای انجام عملیات تحقیقاتی در کشور سخن گفت و تصریح کرد: حداقل این میزان باید ۱۰ برابر افزایش یابد.
وی در پاسخ به اینکه با وجود تحقیق و پژوهش‌هایی که انجام می‌شود، اما در بخش اجرا بسیاری از مشکلات نه تنها حل نشده بلکه در سال‌های گذشته افزایش یافته است، افزود: نبود اعتبار هم در بخش تحقیقات و هم در بخش اجرا مانع عملیاتی‌شدن طرح‌های پژوهشی شده است.
ابراهیمی با بیان اینکه کمبود سرمایه‌گذاری در همه بخش‌های کشاورزی از جمله تحقیقات اثرات خود را گذاشته که حدود ۴ درصد تولید ناخالص داخلی است، تأکید کرد: برای جبران این عقب‌ماندگی باید از مشارکت بخش‌خصوصی استفاده کرد.
تغییرات اقلیم اثر منفی در کشاورزی کشور دارد
وی در پاسخ به سؤالی درباره اثرات تغییرات اقلیم در بارش و تولیدات کشاورزی تأکید کرد: بررسی آمار‌های طولانی‌مدت نشان می‌دهد اثرات کاملاً منفی بر بخش کشاورزی خواهد گذاشت، همچنان که آمار‌های ۵۰ سال گذشته حاکی از افزایش دما و کاهش بارش‌ها در کشور است.
به گفته این مسئول، میانگین بارندگی کشور در سال‌های اخیر از ۲۵۰ میلیمتر به ۲۳۲ میلیمتر کاهش یافته و میزان تبخیر هم افزایش یافته و تأثیر اقلیم در کشور ما دو برابر میانگین جهانی است.
رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری تصریح کرد: اثرات تغییر اقلیم و خشکسالی به حدی نگران‌کننده است که به عنوان یکی از بحران‌های بزرگ آینده طبقه‌بندی و کارگروهی برای مقابله با آن تشکیل شده است.
«آبخیزداری» ناجی کشور برای خروج از بحران آب است
وی در پاسخ به سؤال دیگری که سدسازی یا آبخیزداری، کدام یک برای بحران بی‌آبی کشور ترویج می‌شود، گفت: آبخیزداری به عنوان نسخه نجات کشور از بحران باید حمایت شود، در این مدل روش‌های مختلف تزریق آب به سفره‌های زیرزمینی، آبخوانداری، سدزیرزمینی و ... وجود دارد که در طبقه‌بندی توسعه پایدار قرار گرفته است.
ابراهیمی درخواست کرد از ۳۲۵ میلیون هکتار سطح آبخیزداری در منابع طبیعی کشور حمایت شود که به دلیل کمبود منابع و اعتبار طی سال‌ها تنها ۳۳ میلیون هکتار اجرایی شده است، گرچه تلاش می‌شود از مشارکت جوامع محلی هم استفاده شود، اما ناکافی است. به گفته این مسئول، اطلس سیل هم در کشور برای مدیریت منابع آبی آماده شده است که از هدررفت آب و نیز تخریب زمین جلوگیری می‌کند. در حاشیه این نشست مسعود خیرخواه، رئیس اسبق این پژوهشکده از اجرانشدن طرح‌های تحقیقاتی در بخش اجرا گلایه کرد و گفت: بسیاری از این پژوهش‌ها تنها انجام می‌شود و به دلیل کمبود اعتبارات، به مرحله اجرا درنمی‌آید.
وی این را هم گفت که سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، پروژه‌های خود را به جای اینکه به بخش تحقیقات بدهد، به شرکت‌های درجه‌چندم می‌دهد.
