چرا ناتو به‌دنبال «سرنيزه» است؟

جوان‌آنلاين: نشست سران ناتو در ولز باحضور 28 عضو در حالي برگزار شد که در ميان تصميمات اين نشست يک اصل مهم مشهود است و آن تاکيد بر ايجاد نيروهاي واکنش سريع است. براساس اظهارات راسموسن دبيرکل ناتو، اين پيمان نيروهايي با استعداد 4 هزار نيرو را تاسيس خواهند کرد که محوريت کاري آنها را واکنش به تهديدات آني و غيره منتظره تشکيل مي‌دهد. در همين چارچوب اوباما رئيس‌جمهور آمريکا نيز در سخناني تاکيد کرد، ناتو همچنان بر تامين امنيت اعضاء خود متعهد است و در اين چارچوب نيز نيروي ويژه‌اي را تشکيل مي‌دهد. نيرويي که هرگونه تهديدي را از اروپا و آمريکا و حتي جهانيان دور خواهد ساخت.

اعضاء ناتو در حالي نيروهاي واکنش سريع موسوم به (سر نيزه) را تاسيس مي‌کنند که همچنان يک سئوال در اذهان باقي مانده و آن اينکه هدف واقعي تاسيس چنين نيرويي چيست؟ و چرا بزرگان ناتو همچون آمريکا و انگليس بر تاسيس آن تاکيد دارند؟ آنچه در محافل رسانه‌اي ذکر مي‌گردد آن است که ناتو در تحولات اوکراين در برابر روسيه غافلگير شد که نتيجه آن نيز جدايي کريمه از اوکراين و پيوستن آن به روسيه و بحران‌هاي جاري در شرق اوکراين است.

اعضاء برجسته ناتو بر اين ادعايند که براي جلوگيري از اين غافلگيري و حمايت از متحدان و نيز ايجاد اطمينان در ميان دوستانشان در جهان مبني بر آمادگي ناتو براي حمايت از آن طرح ايجاد نيروي واکنش سريع را اجرا مي‌کنند. هر چند که غافلگيري در برابر واکنش قاطع روسيه در قبال اوکراين امري آشکار و قابل تاييد است اما اين اصل مطرح است که تقابل روسيه و ناتو از زمان جنگ سرد تا هم‌اکنون بوده و امري جديد نيست لذا تقابل طرفين نمي‌تواند زمينه‌ساز تشکيل نيروي واکنش سريع ناتو باشد. بر اين اساس مولفه‌هاي ديگر بايد مطرح باشد که در لواي تقابل با روسيه پنهان گرديده است. در اين چارچوب چند سناريو مطرح است.

نخست آنکه ناتو با چالشي به نام بحران مالي مواجه است. بحراني که در سالهاي اخير گريبان ناتو را گرفته چنانکه رابرت گيتس، پانه‌تا وزراي دفاع سابق آمريکا و حتي چاک‌هاگل وزير دفاع کنوني آمريکا نيز نسبت به آن هشدار داده و آن را از عوامل فروپاشي دانسته‌اند.

جالب توجه آنکه اوباما و کامرون رئيس‌جمهور آمريکا و نخست‌وزير انگليس پيش از نشست سران ناتو در ولز نسبت به تامين بودجه‌هاي ناتو ابراز اميدواري کردند. با توجه به اينکه اعضاء ناتو حاضر نيستند براي جنگ افغانستان هزينه نمايند و بزرگان ناتو همچون آمريکا به دنبال بهانه‌هايي براي سرکيسه کردن ساير اعضاء مي‌باشند. تشکيل نيروي واکنش سريع مي‌تواند بهانه مهم تحميل اين طرح به غرب باشد. آمريکايي‌ها با اين اقدام بودجه جنگ‌طلبي‌هاي خود را در لواي نام نيروهاي واکنش سريع تامين مي‌نمايند. دوم آنکه رفتار بسياري از اعضاء ناتو نشانگر عدم فرمانبرداري آنان از بزرگان ناتو است که نتيجه آن نيز خروج بسياري از اين کشورها از افغانستان و عدم راي آنان به جنگ سوريه است. روند تحولات ناتو به سمتي است که آمريکا، انگليس، فرانسه و آلمان به عنوان بزرگان ناتو در حال از دست دادن جايگاه خود مي‌باشند که تهديدي براي منفعت‌طلب آنان است.

تشکيل نيروهاي واکنش سريع داراي ويژگي مهمي است و آن اينکه اين نيروها تحت فرماندهي مرکزي خواهند بود که عملا بزرگان ناتو هستند. در اين شرايط ساير اعضاء نمي‌توانند استقلال راي داشته باشند و در نهايت تابع بزرگان ناتو قرار مي‌گيرند. اين امر براي سلطه آمريکا بر ناتو اهميت بسياري دارد و تلاش خواهد کرد در لواي نيروي واکنش سريع آن را محقق سازد و شايد اولين ماموريت اين نيروها نيز حمله به سوريه در لواي مبارزه با داعش و در اصل براي سرنگوني نظام سوريه باشد. سوم آنکه ناتو به دليل شکست‌هاي جهاني (افغانستان) و نيز ناتواني در اوکراين با کاهش محبوبيت جهاني مواجه شده به گونه‌اي که تمايل کشورها براي عضويت در ناتو بسيار کاهش يافته است. تشکيل نيروهاي ويژه ناتو مي‌تواند طرحي براي ايجاد انگيزه در ساير کشورها براي همگرايي با ناتو باشد چنانکه در نشست ولز نيز تاکيد شد ناتو براي تامين امنيت متحدانش نگاه ويژه‌اي به حوزه بالتيک خواهد داشت.

چهارم آنکه ناتو براي تاسيس پايگاه و تحقق حضور سراسري در جهان نيازمند بهانه‌اي مي‌باشد که تحريک‌کننده افکار عمومي جهان عليه جنگ‌طلبي ناتو نباشد. تشکيل نيروي واکنش سريع و تقسيم آن به دستجات کوچک در قالب نيروهاي آموزشي و هدايت‌گر براي ارتش‌هاي ساير کشورها و حتي اقدام به عنوان نيروهاي حافظ صلح سازمان ملل راهکاري براي تحقق اين نظامي‌گري است.

نمود عيني اين اقدام طرح آمريکا براي ايجاد گروه‌هاي چندصد نفره از مستشاران و نيروهاي آموزشي براي اعزام به کشورهاي بحراني جهان به بهانه آموزشي نيروهاي آن کشورها است که نمود عيني آن را در عراق و نيجريه مي‌توان مشاهده کرد. آمريکا از اين نيروها براي مديريت بحران‌ها در چارچوب منافع خود و نيز سلطه بر ارتش کشورها بهره مي‌گيرد. طرح ايجاد نيروهاي ويژه ناتو مي‌تواند الگوگيري از اين رفتار باشد در حالي که آمريکا خود را پشت نقاب ناتو پنهان ساخته تا مانع از گسترش ديدگاه ضدآمريکايي در جهان شود.

جان کلام آنکه تشکيل نيروي واکنش سريع ناتو بيشتر براي استفاده هاي مالي از اروپايي‌ها و توجيهي براي نظامي‌گيري آمريکا در جهان است که در چارچوب تبديل ناتو به پليس جهان اجرا مي‌گردد چنانکه مکمل اين طرح ورود ناتو به جنگ سايبري است چنانکه راسموسن اعلام کرده از اين پس هر تهديد سايبري عليه اعضاء با پاسخ نظامي همراه خواهد بود.

بايد توجه داشت كه بيشتر از 60 درصد بودجه ناتو را آمريكا تامين مي كند. اين مسئله به هر شكل بار مالي زيادي را بر دوش آمريكا مي گذارد كه در مواقع حساس بخصوص بحران مالي سوم سرمايه داري كه از سال 2008 آغاز شده، تحمل آن بسيار سخت است.