اصلاح ناترازی بنزین با اختصاص به «هر نفر» و اصلاح صنعت خودرو ممکن است

جوان آنلاین: عضو انجمن اقتصاددانان ایران معتقد است روش اختصاص سهمیه بنزین به نفر به جای خودرو به لحاظ عادلانه‌سازی توزیع یارانه‌ها و مدیریت مصرف برای‌مان مزیت دارد و در مدیریت مصرف‌شان تأثیرگذار خواهد بود، اما باید در نظر داشته باشیم که خودرو‌های پرمصرف امکان زیادی برای افراد در راستای کاهش مصرف باقی نمی‌گذارد. باید در کنار شیوه توزیع، در اصلاح صنعت خودرو نیز ورود داشته باشیم و واردات خودرو‌های کم‌مصرف و باکیفیت می‌تواند راهکار مناسبی باشد.
ما هنوز قانون بالادستی‌ای در خصوص اعطای سهمیه بنزین به نفر نداریم. در برنامه هفتم توسعه و قانون هدفمندی یارانه‌ها این موضوع آورده نشده است. مرکز پژوهش‌های مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه۱۴۰۳، پیشنهاد توزیع یارانه بنزین به افراد را ارائه کرده است. بر اساس این پیشنهاد، دولت باید از خرداد ماه سال آینده به سرپرست خانوار‌های فاقد خودرو به ازای هر نفر، ماهانه ۱۵لیتر سهمیه بنزین اعطا کند که این سهمیه از محل حذف سهمیه خانوار‌های دارای سه خودرو و بیشتر تأمین می‌شود.
با اختصاص سهمیه بنزین به نفر، قرار نیست سهمیه کاهش پیدا کند و کماکان متناسب با میزان پیمایش به اعطای سهمیه بنزین به دارندگان خودرو اقدام می‌شود، اما در یک حرکت اصلاحی به اعطای یارانه بنزین به افرادی که خودرو ندارند نیز اقدام می‌کنیم.
اختصاص سهمیه بنزین به نفر باعث می‌شود عدالت بیشتری در تخصیص یارانه‌ها اعمال شود. در شرایط فعلی، کسی که بیشتر از بنزین استفاده کند، یارانه بیشتری می‌گیرد و کسانی که اصلاً خودرو ندارند، از یارانه بی‌بهره هستند. با اختصاص بنزین به نفر، این مشکل را حل می‌کنیم و همگان به صورت برابر از یارانه انرژی بهره‌مند می‌شوند. افراد می‌توانند بنزین اضافه خود را در بازار ثانویه‌ای به فروش برسانند. در این شرایط، افراد به فکر مدیریت مصرف خواهند بود که از یک طرف بتوانند بنزین اضافه را بفروشند و از طرف دیگر، مجبور نشوند بنزین را از بازار آزاد خرید کنند.
‌ایمان زنگنه، عضو انجمن اقتصاددانان ایران در گفتگو با «جوان» در پاسخ به این سؤال که آیا اختصاص سهمیه بنزین به نفر به جای اختصاص کارت سوخت به هر خودرو می‌تواند مفید باشد یا خیر تصریح کرد: این موضوع را باید از این منظر بررسی کنیم که دولت در حال ارائه رانت و یارانه به مردم در حوزه انرژی است. اینکه تلاش کنیم این یارانه به نحو عادلانه‌ای در بین مردم توزیع شود، اقدام مثبتی است.
وی ادامه داد: در شرایط فعلی، کسانی که تمکن مالی بیشتری دارند از یارانه بیشتری در حوزه بنزین و سوخت استفاده می‌کنند. کسانی که چند خودرو دارند، نسبت به کسانی که یک خودرو دارند، بیشتر از یارانه بنزین سود می‌برند. کسانی که خودرو دارند، نسبت به کسانی که فاقد خودرو هستند، از یارانه بیشتری استفاده می‌کنند.
عضو انجمن اقتصاددانان ایران توضیح داد: با توجه به آنچه گفته شد، اختصاص سهمیه بنزین به نفر می‌تواند پیوست عدالت اجتماعی داشته باشد و بر توزیع عادلانه یارانه‌های بنزین اثر بگذارد.
زنگنه گفت: در سازوکار اختصاص سهمیه بنزین به نفر، بازاری پیش‌بینی می‌شود که افراد بتوانند در آن بازار به خرید و فروش بنزین بپردازند. به این ترتیب، کسانی که تا الان امکان برخورداری از یارانه بنزین را نداشته‌اند، از آن بهره‌مند می‌شوند.
وی ادامه داد: اختصاص سهمیه بنزین به نفر در راستای عدالت‌محوری است، حتی ممکن است تا حدی در وضعیت اقتصادی دهک‌های پایین جامعه که اتومبیل ندارند، از طریق فروش سهمیه بنزین بهبودی ایجاد شود. این امر می‌تواند بر بهبود ضریب جینی نیز اثر بگذارد و شرایط بهتری برای اقشار ضعیف جامعه ایجاد کند.
زنگنه توضیح داد: به طور کلی، روش اختصاص سهمیه بنزین به نفر به جای خودرو به لحاظ عادلانه‌سازی توزیع یارانه‌ها و مدیریت مصرف برای‌مان مزیت دارد. اینکه افراد سهمیه مشخصی برای استفاده از بنزین به صورت یارانه‌ای داشته باشند، در مدیریت مصرف‌شان تأثیرگذار خواهد بود، اما باید در نظر داشته باشیم که خودرو‌های پرمصرف امکان زیادی برای افراد در راستای کاهش مصرف باقی نمی‌گذارد. باید در کنار شیوه توزیع، در اصلاح صنعت خودرو نیز ورود داشته باشیم و واردات خودرو‌های کم‌مصرف و باکیفیت می‌تواند راهکار مناسبی باشد. به این ترتیب، خودروسازان داخلی ناگزیر می‌شوند به سمت بهبود کیفیت خودرو‌های تولیدی خودشان حرکت کنند.