برنامه اول از سری جدید جهان‌آرا با موضوع «نقد و بررسی سری نخست و بایدها و نبایدهای گفت‌وگوی تلویزیونی» شنبه شب ۲۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۷ روی آنتن این شبکه رفت.
پس از وقفه‌ای سه ماهه، عوامل این برنامه گفت‌وگومحور بر آن شدند تا با نگاهی دو باره به عملکرد خود و نقد و بررسی آنچه در ۱۶۰ برنامه پیشین پخش شد، در جهت هر چه بهتر و پربارتر شدن سری جدید گام بردارند.
برنامه با حضور بهروز افخمی کارگردان سینما و مجری سابق برنامه هفت و مهدی نصیری نویسنده، پژوهشگر و روزنامه‌نگار به عنوان مهمانان و دو مجری وحید یامین‌پور و محمدحسین بدری روی آنتن رفت.
نصیری گفت: رسانه‌ها و مطبوعات که یک زمانی رکن و قوه چهارم نظام‌های مردم‌سالار بودند، الان با وجود شبکه‌های اجتماعی مسیطر بر سه قوه دیگر این‌گونه نظام‌ها هستند و نقش چه سازنده و چه غیر سازنده و مؤثری دارند و حتی شبکه‌های اجتماعی با عوض کردن حکمرانی، دولت‌ها و قدرت‌ها را با چالش‌های جدی در شیوه حکمرانی مواجه کرده‌اند. در این میان رسانه‌های سنتی را هم به‌شدت به چالش گرفته‌اند و برای کار رسانه‌ای معانی متفاوتی را ایجاد می‌کنند.
وی افزود: امروزه دیگر انسداد اطلاعاتی و بایکوت کردن سوژه، حادثه یا واقعه‌ای جواب نمی‌دهد. البته هیچ‌وقت جواب نمی‌داد. الان باید به قلب رویداد و متن حادثه رفت تا بتوانیم جایگاهمان را در فضای رسانه‌ای بین‌المللی و داخلی حفظ کنیم.
افخمی: انسداد و انفجار اطلاعاتی هیچ‌کدام کارآیی ندارند
افخمی در مقابل تعبیر «انسداد اطلاعات» عبارت «انفجار اطلاعات» را به کار برد و تأکید کرد: همان‌طور که انسداد اطلاعاتی دیگر جواب نمی‌دهد انفجار اطلاعاتی هم کارآیی ندارد و بی‌ارزش است، زیرا کم‌کم برای همه روشن شده است بیش از ۹۰ درصد اخباری که با آن بمباران می‌شوند دروغین، جعلی و ساختگی است و کمتر از ده درصد آن هم که دروغ نیست چیزی جز تکرار ادبیاتی بر پایه پیش‌فرض‌های قابل بحث نیست و کلیات مطالبی است که همه آن را می‌دانند، چه با آن موافق باشند، چه مخالف.
وی با نتیجه‌گیری از گفته‌های آغازینش در واکنش به اظهار نصیری اشاره کرد: به نظر من اهمیت رسانه و مطبوعات کمتر از آن چیزی است که نصیری می‌گوید.
در ادامه برنامه دقایقی از گزیده‌های گفت‌وگوهای سری اول جهان‌آرا پخش شد.
افخمی وظیفه اصلی تلویزیون را پر کردن اوقات فراغت و سرگرم کردن مردم دانست و خاطرنشان کرد: بعد از آن اگر بتواند کار دیگری کند خیلی خوب است. وظیفه اصلی و جدی اغلب برنامه‌سازان تلویزیون دادن چیزی بیشتر از سرگرمی نیست و تلویزیون هم در جهت مدیریت اوقات فراغت مخاطبانش حرکت می‌کند.
وی افزود: با ظهور اینترنت و شبکه‌های متعدد اجتماعی اوضاع مبتذل‌تر هم می‌شود و هدف صرفاً سرگرم کردن و جلب توجه است. تلویزیون هم تحت تأثیر این فضا به طرف سطحی‌تر، سبک‌تر و مبتذل‌تر شدن پیش می‌رود که این خصوصاً در رسانه‌های مطرح و بزرگ خارجی نظیر بی‌بی‌سی و سی‌ان‌ان اتفاق افتاده است.
مجری سابق برنامه هفت در خصوص تولید خبر بیان کرد: الان متخصصین تولید خبر، خبر را بر اساس میزان سرگرم‌کننده بودنش تولید می‌کنند، نه بر مبنای انعکاس واقعیت‌های موجود.
وی به رقابت شدید کانال‌های متعدد و فراوان تلویزیونی اشاره و بیان کرد: این رقابت ما را به‌ناچار به سمت سرگرم‌کننده‌تر، سبک‌تر و کم‌اهمیت‌تر بودن برنامه‌های تلویزیونی سوق می‌دهد. حفظ صرفاً جنبه سرگرمی برنامه‌ها و نشاندن مخاطب پای تلویزیون به‌قدری سخت شده است که دیگر جایی برای فکر کردن به معنا و ارزشی که آن برنامه انتقال می‌دهد نمانده است.
نصیری در خصوص تعابیر انسداد اطلاعات و انفجار اطلاعات تصریح کرد: هم گفته من درست است و هم گفته افخمی. ظاهراً اینها در تقابل با همدیگرند، اما قابل جمع هستند، منتهی در دو مقامند، یعنی یک وقت نگاه از بالا داریم و یک وقت از آن مقام پایین‌تر می‌آییم و به عینیت‌ها و روزمره‌ها وارد می‌شویم. به نظر من این دو تعبیر با هم قابل جمع هستند.
نصیری: رسانه‌های بین‌المللی با اخبارشان می‌جنگند
وی در عین حال که اقتضائات رسانه‌ها را سرگرم کردنشان مطرح کرد، خاطرنشان ساخت: در رسانه‌های بین‌المللی در جاهایی می‌بینیم آنها با خبرشان دارند می‌جنگند و قبل از اینکه موشک‌هایشان بیاید پیام‌ها و خبرهای رسانه‌هایشان می‌آید. طبعاً ما هم باید چنین مواجهه‌ای را با رسانه‌های مدرن دنیا داشته باشیم و در جاهایی جدی عمل کنیم.
این روزنامه‌نگار پیرامون عملکرد جدی رسانه‌ها اظهار کرد: این امر می‌تواند یا در قالب خشک و بدون جذابیت یا در قالب برنامه‌ای گفت‌وگومحور با حداقل جذابیت‌های سمعی و بصری انجام شود که نه اینکه بیننده سرگرم شود، بلکه لااقل بتواند برنامه را تحمل کند.
افخمی تقسیم فرم و محتوای برنامه را از یکدیگر رد کرد و توضیح داد: فرم و محتوا را جدا از هم نمی‌دانم و حتی به جای هم به کار می‌برم. برنامه‌های تلویزیون به اقتضای ماهیت تلویزیون و فضای هر چه رقابتی‌تر شده امروز به طرف سرگرمی خالی از هر معنا و فرمی میل می‌کنند.
وی تصریح کرد: آنچه که برای بیننده محل تأمل است، چیزی است که او آن را از فاصله بین خطوط برنامه و گفت‌وگوها می‌خواند. گفتمان تکراری و دستمالی شده برای بیننده جذابیت ندارد. وقتی نمی‌توانیم در سطح پیش‌فرض‌های گفتمانی با هم بحث کنیم گفت‌وگو جذاب نمی‌شود.
این کارگردان سینما شرح داد: عاملی که باعث می‌شود مخاطب برنامه‌ای مثل جهان‌آرا را جدی بگیرد و دنبال کند این است که چقدر مهمانان برنامه اجازه می‌دهند مردم خود واقعی آنها را ببینند و چقدر این موضوع به آنها اجازه داده شده است.
افخمی: شخصیت‌های روراست را دعوت کنید
وی افزود: شخصیت‌هایی را دعوت کنید که روراست باشند و سعی نکنند خودشان را پنهان کنند یا مردم را گول بزنند یا از تعبیراتی استفاده کنند که هم دستمالی شده هستند و هم یک بار دیگر توسط خود آن شخص سانسور شده‌اند.
مجری سابق برنامه هفت تصریح کرد: تلویزیون به‌طرز وحشتناکی لودهنده است و هر آنچه که شخص فکر می‌کند پنهان نگه داشته است در همان ۳۰ ثانیه الی ۵ دقیقه اول برملا و دیده می‌شود. مخاطب ۵ دقیقه اول حرف‌های طرف را گوش بدهد در می‌یابد او واقعاً سعی می‌کند منظورش را بگوید یا دارد می‌کوشد منظورش را نگوید و مطلب دیگری را بگوید و تصویر دیگری را از خودش بسازد. اینها موجب جذابیت برنامه‌ای گفت‌وگومحور می‌شود.
یامین‌پور تکمیل کرد: صرفاً یک شخصیت دعوت‌شده چنین ویژگی را ندارد، گاهی برنامه‌ای ساخته می‌شود تا حرفش را نزند، چون یا حرفی برای گفتن ندارد یا تکلیفش با حرفی که می‌زند معلوم نیست.
وی اضافه کرد: صراحت و شفافیت باعث جذابیت برنامه‌هایی نظیر جهان‌آرا می‌شود.
افخمی در خصوص اظهار اخیر یامین‌پور تصریح کرد: همین دو ویژگی موجب می‌شود برنامه‌ای ارزش دیدن پیدا کند.
وی در ادامه یادآور شد: وضعیت روحی شخصیت دعوت‌شده را پشت حرفی که می‌زند درمی‌یابیم و این خاصیت دوربین و تلویزیون است.
یامین‌پور در تأیید گفته‌های افخمی اشاره کرد: گاهی مخاطب از تکیه‌کلام‌ها یا اشارات ابرو به حقایقی می‌رسد که به مخیله‌مان خطور نمی‌کند.
